Raport „Unia równości. Między założeniami a rzeczywistością”

Nadeszła chwila, by pokazać młodym ludziom, że możemy zbudować kontynent, na którym mogą być sobą, kochać, kogo chcą, i mierzyć tak wysoko, jak tylko zapragną.
Ursula von der Leyen, Orędzie o stanie Unii 2023

Autorami raportu „Unia równości. Między założeniami a rzeczywistością” są: dr hab. Aleksandra Szczerba prof. AJP, dr Anna Drabarz oraz dr hab. Marcin Szewczyk prof. WSIiZ. Raport powstał na zlecenie Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce. Równolegle z jego publikacją rozpoczyna się cykl organizowanych przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej warsztatów tematycznych nt. równouprawnienia płci, praw osób z niepełnosprawnościami, zwalczania rasizmu i równouprawnienia Romów.

Pełen raport (w wersji PDF, EPUB, MOBI) można pobrać tutaj.

WSTĘP

Równość i niedyskryminacja – wartości wspólne porządkom konstytucyjnym państw członkowskich Unii Europejskiej (dalej także jako: „Unia”, „UE”) i cechy charakteryzujące ich społeczeństwa – stanowią niewątpliwy standard normatywny w każdym demokratycznym porządku prawnym. Podstawowym zadaniem władzy publicznej – niezależnie od poziomu jej realizacji: państwowego czy ponadpaństwowego (unijnego) – jest w tej perspektywie zapewnienie każdej  osobie, bez względu na jej indywidualne cechy, takich samych szans na realizację życiowych aspiracji, planów i zamierzeń jak pozostałym członkom i członkiniom danej społeczności.

W Unii Europejskiej – platformie współpracy 27 państw o zróżnicowanej tożsamości konstytucyjnej i tradycji prawnej – równość i niedyskryminacja pełnią  szczególną funkcję: spoiwa aksjologicznego, zapewniającego jedność projektu integracyjnego opartego na różnorodności. Potwierdza to art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (dalej jako „TUE”), zgodnie z którym Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości,  państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości.

Wpisana w istotę Unii Europejskiej zasada równości i niedyskryminacji nie może być zredukowana do czysto symbolicznej deklaracji. Jest celem, którego osiągnięcia wymagają od Unii Europejskiej (i jej państw członkowskich) traktaty stanowiące podstawę UE (art. 3 TUE), oraz normą mającą znaleźć odzwierciedlenie we wszystkich unijnych działaniach (art. 8 i 10 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dalej jako: „TFUE”).

Niniejszy raport stanowi próbę przedstawienia działań podjętych przez Komisję Europejską w kadencji 2019–2024 na rzecz „operacjonalizacji” wartości równości i niedyskryminacji.

Dążenie do ich urzeczywistnienia zostało wymienione jako jeden z celów Komisji Europejskiej pod przewodnictwem Urszuli von der Leyen wśród sześciu wskazanych przez nią priorytetów1. Dlatego zakres tematyczny niniejszego raportu wyznaczają inicjatywy przyjęte na rzecz budowy „Unii równości”: „Strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025”, „Strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025”, „Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030”, „Unijny plan działania przeciwko rasizmowi na lata 2020–2025” oraz „Unijne ramy strategiczne na rzecz równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów”. Uzasadnieniem dla jego opracowania jest natomiast wyjątkowa w historii Unii Europejskiej intensyfikacja działań na rzecz osiągnięcia równości i zwalczania dyskryminacji. Analizę deskryptywną uzupełniają rekomendacje dla Polski – bez aktywnego zaangażowania państw członkowskich ambitne zamierzenia Komisji Europejskiej, znajdujące odzwierciedlenie w przyjętych przez nią strategiach omówionych w niniejszym raporcie, nie wyjdą poza sferę politycznych deklaracji. Działanie na rzecz urzeczywistnienia równości w każdym aspekcie życia społeczno-gospodarczego to zadanie dla nas wszystkich.

Raport „Unia równości. Między założeniami a rzeczywistością” w wersji PDF do pobrania tutaj.