Przejdź do treści głównej
Przedstawicielstwo w Polsce

Wspólny budżet dla Polski

Od lat 60. XX wieku państwa członkowskie Unii Europejskiej łączą swoje zasoby w celu finansowania projektów, które mają wpływ na życie obywateli wspólnoty. Dzięki temu generowany jest wzrost gospodarczy i zatrudnienie, dostępne są środki na ochronę środowiska, zmniejszane są różnice gospodarcze między regionami UE, kontynuowana jest walka z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną.

Budżet UE finansuje również inwestycje w badania naukowe i innowacje, tak aby Europa mogła konkurować z innymi globalnymi graczami. Są to zdecydowanie większe nakłady niż jednostkowy potencjał jakiegokolwiek państwa członkowskiego.

Dla Polski budżet UE odegrał zasadniczą rolę we wspieraniu ochrony środowiska i czystej energii, rozwoju infrastruktury transportowej (autostrad, dróg ekspresowych, kolei), wspieraniu innowacji i MŚP, modernizacji sektora rolnego, inwestowaniu w usługi w zakresie zdrowia publicznego oraz w szkoleniach osób, które chcą znaleźć pracę lub przyspieszyć karierę zawodową.

Budżet UE stanowi uzupełnienie budżetu krajowego

Działa w sytuacjach gdy wydajniejsze jest wydatkowanie pieniędzy na szczeblu UE niż na szczeblu lokalnym, regionalnym lub krajowym. W 2019 r. Polska wniosła 2,3 mld euro do całkowitych dochodów UE, które osiągnęły 163 mld euro.

W tym samym roku inwestycje UE w Polsce obejmowały m.in.:

  • 430 mln euro na inteligentny wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu
  • 1,5 mld euro na zrównoważony, zasobooszczędny wzrost gospodarczy
  • 24 mln euro na bezpieczeństwo i sprawy obywatelskie

Oprócz tych inwestycji budżet UE zapewnia Polsce wsparcie w innych obszarach, w tym:

  • Rozwój gospodarczy mniej zamożnych krajów UE
  • Pomoc w sytuacjach klęsk żywiołowych
  • Pomoc rozwojowa oraz pomoc dla sąsiadów UE i państw trzecich

Główne obszary inwestycji UE w Polsce

Budżet UE w Polsce wspiera rolników, pomaga w modernizacji rolnictwa i poprawia sytuację gospodarczą obszarów wiejskich. W ramach polityki spójności fundusze UE są inwestowane w wiele sektorów:

  • infrastrukturę transportową (drogi, koleje, transport miejski, metro w Warszawie),
  • energię ze źródeł odnawialnych i efektywność energetyczną,
  • ochronę środowiska (oczyszczanie ścieków, gospodarowanie odpadami),
  • rozwój cyfrowy (infrastruktura szerokopasmowa i umiejętności),
  • innowacje,
  • badania i rozwój,
  • wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw MŚP,
  • infrastrukturę zdrowotną,
  • ochronę dziedzictwa kulturowego,
  • inwestycje w kapitał ludzki.

Zestawienie danych: budżet UE dla Polski

Budżet UE na lata 2021-2027

Ze względu na pandemię COVID-19 Unia Europejska powiększyła swój obecny długoterminowy budżet na lata 2021–2027. Wraz z tymczasowym instrumentem odbudowy NextGenerationEU udostępniono 1,8 bln euro (w cenach bieżaących 2018), aby złagodzić szkody spowodowane pandemią i pomóc Europie wyjść z kryzysu silniejszą i bardziej odporną. Polska wykorzystała fundusze UE na wsparcie sektora opieki zdrowotnej (szpitale, karetki pogotowia ratunkowego, testy), a także przedsiębiorców, którzy z powodu pandemii napotkali na trudności (wsparcie na rzecz kapitału obrotowego dla MŚP).

 

Jak działa unijny budżet?

Budżet UE jest przeznaczony głównie na inwestycje, w związku z tym przyjmuje się długoterminowy plan wydatków, znany jako Wieloletnie Ramy Finansowe (WRF), na okres od pięciu do siedmiu lat. W wieloletnich ramach finansowych określono maksymalne roczne kwoty (pułapy), które UE wyda na poszczególne kategorie (działy).

Budżet UE przynosi korzyści wszystkim krajom członkowskim: od wartości dodanej wynikającej z uczestnictwa w jednolitym rynku, po wspólne reagowanie na wyzwania, takie jak walka ze zmianą klimatu, kryzys związany z COVID-19 czy wzmocnienie suwerenności cyfrowej.

Roczny budżet UE jest demokratycznie ustalany z udziałem Komisji Europejskiej, państw UE (reprezentowanych w Radzie) i Parlamentu Europejskiego:

  • Komisja Europejska proponuje projekt budżetu rocznego
  • Rządy krajowe (Rada UE) i Parlament Europejski (reprezentujący obywateli UE) mogą zaproponować zmiany
  • Rządy krajowe (Rada UE) i Parlament Europejski (reprezentujący obywateli UE) zatwierdzają budżet.

Skąd pochodzą środki budżetowe?

Budżet UE jest finansowany z następujących źródeł:

  • Odsetek dochodu narodowego brutto (DNB) każdego kraju zgodnie ze stopniem zamożności
  • Cła na przywóz spoza UE
  • Niewielka część podatku od wartości dodanej pobieranego przez poszczególne kraje UE
  • Od 2021 r., wkład oparty na ilości odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepodlegających recyklingowi w danym państwie
  • Inne dochody, w tym wkłady państw niebędących członkami UE na rzecz niektórych programów, odsetki od zaległych płatności i grzywny, jak również nadwyżka z poprzedniego roku
  • W celu sfinansowania NextGenerationEU Komisja Europejska pozyska fundusze na rynkach kapitałowych, które zostaną spłacone w dłuższej perspektywie - do 2058 r.

Kto rozdziela pieniądze z budżetu?

W latach 2021–2027:

  • Organy krajowe wspólnie z Komisją Europejską zarządzają około 75% wydatków budżetowych (zarządzanie dzielone)
  • Komisja Europejska oraz jej agencje i delegatury zarządzają około 18% budżetu UE (zarządzanie bezpośrednie)
  • Inne organizacje międzynarodowe, agencje krajowe lub państwa trzecie zarządzają 8% budżetu UE (zarządzanie pośrednie)
  • W przypadku NextGenerationEU 90% środków zostanie przekazanych za pośrednictwem Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF). RRF jest instrumentem oferującym dotacje i pożyczki o łącznej wartości 723,8 mld euro na wsparcie reform i inwestycji w państwach UE.

Komisja Europejska ponosi ostateczną odpowiedzialność za wykonanie całego budżetu tak, aby każde wydane euro było zarejestrowane i rozliczone.

  • Sprawozdania finansowe przechodzą audyt Komisji Europejskiej, rządów krajowych i innych organizacji. Chodzi o wyeliminowanie wszelkich uchybień lub błędów.
  • Parlament Europejski (w imieniu obywateli UE) głosuje za zatwierdzeniem (lub „absolutorium”) sposobu, w jaki Komisja wykonała budżet.

Jak przebiega roczny cykl budżetowy?

UE dysponuje wieloma organami i narzędziami umożliwiającymi wykrywanie, prowadzenie dochodzeń i karanie niewłaściwego wykorzystania funduszy UE, korupcji, uchylania się od związanych z tym podatków i środków lub poważnych uchybień w instytucjach UE.

Powiązane strony