Z Widokiem na rynek pracy

W spotkaniu 16 marca wzięli udział: Bartosz Otachel – Doradca ds. ekonomicznych z warszawskiego biura Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, dr Leszek Cybulski – ekonomista, ekspert do spraw rynku pracy, wieloletni pracownik Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Ewa Grzebieniak - Dyrektor Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz dr Andrzej Kalisz - Członek Rady Związku Pracodawców Dolnego Śląska, Wiceprzewodniczący Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego.

Bartosz Otachel przedstawił ocenę sytuacji na rynku pracy w Polsce, dokonaną przez Komisję Europejską między innymi na podstawie dokumentu "Sprawozdanie krajowe – Polska 2016 r." opublikowanego 26 lutego br. w ramach Semestru Europejskiego. - Komisja dobrze ocenia postępy, jakich dokonała Polska w procesie zmieniania prawa pracy i uważa, że Polsce udało się przejść przez kryzys ze zdecydowanie mniejszymi stratami, niż innym krajom - mówił. Jednak spadający wskaźnik bezrobocia to tylko element całej układanki. Bartosz Otachel prezentował wskaźniki pokazujące, że dużym problemem jest u nas niski współczynnik aktywności zawodowej wśród osób młodych z jednej strony, z drugiej zaś również niska aktywność osób starszych. Jak wynika z danych Eurostatu, w całej Unii Europejskiej bez pracy jest dziś ponad 4,43 mln osób poniżej 25. roku życia, z czego 3,03 mln osób to mieszkańcy krajów należących do strefy euro. Stopa bezrobocia w tej grupie wiekowej systematycznie spada, ale wciąż pozostaje na niepokojąco wysokim poziomie. W styczniu 2016 roku wskaźnik bezrobocia młodych w UE wyniósł 19,7 proc., a w strefie euro - 22 proc. Rok temu było to odpowiednio 21 proc. i 22,8 proc. Najmniej problemów ze znalezieniem pracy mają młodzi mieszkańcy Niemiec. Stopa bezrobocia młodych jest tu najniższa w całej UE i wynosi 7,1 proc. Na drugim końcu rankingu znajdują się Grecja, Hiszpania, Chorwacja i Włochy. Sytuacja Polski jest więc jednak znacznie lepsza. Bartosz Otachel zwrócił także uwagę na segmentację na rynku pracy. Statystyki Komisji Europejskiej, wskazują na Polskę jako kraj z największym odsetkiem umów zawartych na czas określony.

Dr Leszek Cybulski, Ekonomista, ekspert do spraw rynku pracy, w swojej prezentacji przedstawił dane świadczące o tym, ze polityka zatrudnienia i działania Unii Europejskiej na rynku pracy mogą być skuteczne, jednak ważne jest jasne określenie celu, jakiemu te działania mają służyć. Należy zwrócić uwagę, jak ogromne dysproporcje możemy obserwować choćby tylko w sytuacji pracowników na Dolnym Śląsku. Wskaźnik bezrobocia we Wrocławiu, czy w powiecie wrocławskim nie przekracza 4 procent, jeśli natomiast spojrzymy na powiat górowski, złotoryjski, kłodzki, rekordowe pod tym względem - tam wskaźniki te przekraczają nawet 20 procent - mówił dr Cybulski. Jego zdaniem powinno się prowadzić politykę, której celem byłoby doprowadzenie do możliwie zrównoważonego rozwoju regionów w Europie, a tak nie zawsze się dzieje. W Finlandii przeprowadzono w jednej z gmin eksperyment ekonomiczny, w wyniku którego zlikwidowano bezrobocie całkowicie, do zera. Jest to możliwe, jednak oczywiście ekonomicznie całkowicie nieuzasadnione. W większej skali takiej operacji przeprowadzić się nie da - koszty byłyby ogromne – zauważył dr Cybulski. W jego ocenie ogólna skuteczność działań w gospodarce, Europejski Fundusz Społeczny i współczesne inicjatywy zatrudnieniowe UE mają jednak pozytywne efekty, ale wciąż trzeba nad nimi pracować.

Zmiany w statystykach, które obserwujemy w przeciągu ostatnich lat pozwalają stwierdzić, że na Dolnym Śląsku bezrobotni, którzy występują w danych urzędu zatrudnienia, to teraz już ci, którzy z różnych względów pracować nie chcą - mówiła Ewa Grzebieniak, dyrektor Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Zatrudnienia (DWUP). Występuje tu jednak pewien problem - mówiła - bo w danych DWUP-u pojawiają się jedynie zarejestrowani bezrobotni. Są jeszcze przecież ci, którzy w tych rejestrach nie występują. Ewa Grzebieniak przedstawiła dane, z których wynika, że bezrobotni, to coraz częściej osoby z niskimi kwalifikacjami zawodowymi. Wśród programów mających pomóc osobom bezrobotnym jest na przykład Regionalny Plan Działań na rzecz Zatrudnienia na 2016 r. Dzięki temu ponad 400 mln zł tylko w 2016 r. trafi na dolnośląski rynek pracy – powiedziała dyrektor Grzebieniak. Zgodnie z wytycznymi na szczególną pomoc w 2016 r. mogą liczyć długotrwale bezrobotni – najliczniejsza grupa wśród Dolnoślązaków bez pracy, a także bezrobotne osoby w starszych grupach wiekowych – powyżej 50 lat, bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bezrobotni do 30. roku życia. Co więcej, szczególnym wsparciem zostaną objęci bezrobotni bez doświadczenia zawodowego, osoby niepełnosprawne, a także bezrobotni rodzice, którzy posiadają co najmniej jedno dziecko do 6. roku życia lub dziecko niepełnosprawne do 18. roku życia.

Dr Andrzej Kalisz reprezentujący Radę Związku Pracodawców Dolnego Śląska oraz wiceprzewodniczący Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego przedstawił punkt widzenia pracodawców. W obecnych czasach nie mamy już do czynienia z rynkiem pracodawcy, a rynkiem pracownika – powiedział. Stwierdził, że w wielu miejscach regionu na rynku pracy rośnie siła pracowników, to pracodawcy coraz częściej nie mogą znaleźć pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. Zwrócił tu także uwagę na pewien rozziew między potrzebami występującymi na rynku pracy a tym, co proponuje polski system szkolnictwa. Ten problem wywołał ciekawą wymianę poglądów między publicznością - w debacie uczestniczyło kilkadziesiąt osób - a prelegentami. Młodzież powinna przestać narzekać na to, ze po studiach nie ma wystarczającego przygotowania do podjęcia pracy, bo studia między innymi są po to, by nauczyć się dokształcać, uczyć samemu - mówił jeden z uczestników, choć co do tego, że system wymaga korekt, zapanowała zgoda. Kolejny z uczestników pytał, czy wprowadzenie jednolitych zasad dla całej Unii Europejskiej, także jeśli chodzi o płacę minimalną nie byłoby dobrym rozwiązaniem. Regulacje rynku pracy pozostają w gestii państw członkowskich, a więc Komisja Europejska nie ma kompetencji, aby decydować o jednolitych zasadach rynku pracy w UE - odpowiedział Bartosz Otachel.

Wśród publiczności byli także przedstawiciele central związkowych. Ich zdaniem wyzwaniem rynku pracy są także niskie płace, minimalna stawka godzinowa, tak zwana segmentacja rynku pracy, czyli po prostu stosowanie umów czasowych, zleceń czy umów o dzieło, ich nadużywanie.

Poruszane były także problemy swobodnego przepływu pracowników. Uczestnicy zastanawiali się, czy dla polskiego rynku pracy więcej jest korzyści, czy zagrożeń z tego płynących. Sporo miejsca poświęcono też delegowaniu pracowników - Polska jest tu liderem w Unii Europejskiej. Firmy z Polski chętnie delegują swoich pracowników do pracy za granicą, ponieważ jest tam na tę pracę popyt ze względu oferowane przez nich niższe stawki. Według danych KE około 11 mln obywateli UE pracuje w innym kraju członkowskim. Z tego około 1,9 mln to pracownicy delegowani. Najwięcej pracowników delegowanych pochodzi z Polski; według KE nasz kraj wysyła do innych krajów Unii ok. 250 tysięcy osób. Niemcy, Francja i Belgia to państwa przyjmujące najwięcej pracowników delegowanych z innych państw unijnych. Zgodnie z dyrektywą UE, pracowników delegowanych powinny obowiązywać przepisy kraju, w którym pracują. Chodzi tu o godzin pracy, minimalne wynagrodzenia. Przepisy jednak czasem są łamane i obchodzone, a nierzadko pracownicy delegowani, szczególnie ze wschodnioeuropejskich krajów UE, pracujący za niższe stawki niż pracownicy miejscowi, uważani są w krajach przyjmujących za nieuczciwą konkurencję.

Debata trwała blisko trzy godziny, a uczestnicy zgodnie stwierdzili, ze do tematu trzeba wrócić.