W przeciągu najbliższych miesięcy przepisy regulujące prawa konsumentów w Polsce zmienią się w związku z planowanym wejściem w życie nowej Ustawy o prawach konsumenta. Ustawa ta wprowadza do polskiego systemu prawnego przepisy dyrektywy unijnej dotyczącej ochrony praw konsumentów. I właśnie te spodziewane zmiany zostały omówione podczas spotkania.
Debatę otworzyła Dyrektor Przedstawicielstwa Regionalnego Komisji Europejskiej, Natalia Szczucka, wprowadzając zebranych gości w tematykę związaną z egzekwowaniem praw konsumenta. Wśród prelegentów znaleźli się Zygmunt Rajchemba – główny specjalista w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów, dr Jerzy Barański - Miejski Rzecznik Konsumentów we Wrocławiu, Monika Bobrowska z Kancelarii Adwokackiej Olesiński & Wspólnicy oraz Rafał Szyndlauer – prawnik i analityk polityczny z Komisji Europejskiej. Całość spotkania poprowadził znany, wrocławski dziennikarz radiowy – Filip Marczyński.
Jako pierwszy głos zabrał Rafał Szyndlauer, prezentując obecny stan prawny dotyczący praw konsumenckich. Opowiedział on także o porządkującej i reformatorskiej roli Dyrektywy z 25.10.2011. Dyrektywa w sprawie praw konsumentów porządkuje unijne przepisy prawne związane z ochroną praw konsumentów, poprzez zmianę dyrektywy Rady 93/13/EWG o nieuczciwych warunkach umownych, zmianę dyrektywy PE i Rady 1999/44/WE o sprzedaży konsumenckiej, uchylenie dyrektywy Rady 85/577/EWG o umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz uchylenie dyrektywy 97/7/WE PE i Rady o umowach zawieranych na odległość.
Najważniejsza zmiana systemowa, jaką wprowadza unijna Dyrektywa o prawach konsumentów to tzw. harmonizacja zupełna (art. 4) – oznaczająca, że państwa członkowskie nie mogą w zakresie uregulowanym dyrektywą utrzymywać ani wprowadzać do swojego prawa krajowego przepisów odbiegających od tych, które zostały ustanowione w dyrektywie.
Implementacja ww. dyrektywy do polskiego porządku prawnego opóźnia się jednak i w oparciu o analizy ekspertów przypuszcza się, że jej wprowadzenie, mimo obowiązującego Polskę terminu (13 czerwca 2014), możliwe będzie najprawdopodobniej dopiero na przełomie 2014/2015.
Następnie głos w debacie zabrała Monika Bobrowska z Kancelarii Adwokackiej Olesiński & Wspólnicy. Omówiła ona najważniejsze zmiany w przepisach konsumenckich, wynikające z nowej regulacji.
Wśród podstawowych korzyści dla przedsiębiorców wymieniła:
- Ujednolicenie regulacji w skali całej UE
- Ułatwienie stosowania przepisów, które powinno przełożyć się na obniżenie kosztów ich działalności.
- Ujednolicenie zasad odpowiedzialności za jakość rzeczy
Natomiast wśród podstawowych korzyści płynących dla konsumentów, wymienione zostały następujące zmiany:
- Ustawa wprowadzi przepisy, które ułatwią konsumentowi zorientowanie się, jeszcze przed zawarciem umowy, jakie koszty rzeczywiście będzie musiał ponieść w związku z zawieraną umową. Przedsiębiorca będzie, bowiem zobowiązany do poinformowania konsumenta w jasny sposób o wszystkich kosztach wynikających z umowy;
- Ustawa przewiduje, że w przypadku płatności dokonywanej przez konsumenta kartą kredytową przedsiębiorca nie będzie mógł pobierać od niego opłat wyższych niż te, które sam ponosi w związku z zastosowaniem tego sposobu płatności;
- Ustawa zabrania pobierania od konsumentów zawyżonych opłat za korzystanie z infolinii udostępnianych przez przedsiębiorców na potrzeby kontaktowania się w sprawach związanych z zawartymi umowami.
- Ustawa wydłuża termin na odstąpienie od umowy zawieranej poza lokalem lub na odległość, bez podania przyczyn, do 14 dni (obecnie: 10 dni). Dzięki temu konsument zyskuje dodatkowy czas do namysłu i podjęcia ostatecznej decyzji;
- Ustawa zwiększa swobodę konsumenta, co do wyboru uprawnienia, z jakiego może skorzystać w przypadku wadliwości nabytej rzeczy: przywraca możliwość żądania obniżenia ceny bądź odstąpienia od umowy od razu po stwierdzeniu wady, bez konieczności wysunięcia w pierwszym rzędzie żądania naprawy bądź wymiany rzeczy
Wśród wypowiedzi w tej części debaty, budzących największe zainteresowanie publiczności, należy wymienić stwierdzenie o tym, że nowa dyrektywa nie wnosi żadnych zmian do zasad regulujących zakupy w stacjonarnym punkcie sprzedaży. Jednakże jeśli chodzi o zakupy na odległość (przez internet lub telefon) – nowe regulacje będą korzystniejsze – dadzą bowiem konsumentowi większą swobodę dokonywania zwrotów i rezygnowania z zawartych umów, bez podawania przyczyn. Dlatego też warto – zdaniem prelegentki – robić zakupy przez internet.
W dalszej części prelekcji, wystąpił dr Jerzy Barański. Omówił on projekt polskiej ustawy, implementującej Dyrektywę. Jako najważniejszą zmianę, istotną z punktu widzenia pracy Rzecznika, podał ukrócenie praktyki „wiecznych napraw” wadliwych towarów. Nowa ustawa pozwala, bowiem na jednokrotną naprawę, a gdy po niej reklamowany towar znów się zepsuje – przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić konsumentowi pieniądze lub wydać nowy towar. Rzecznik przypomniał również, że polscy konsumenci mają prawo do dwuletniej rękojmi i w tym sensie system jednorocznych gwarancji, oferowanych przez przedsiębiorców jest swoistym wprowadzaniem konsumenta w błąd. Jakkolwiek projekt nowej ustawy implementującej dyrektywę pozostawia „instytucję” gwarancji w dotychczasowym kształcie. „Nowa regulacja jest niewątpliwie korzystniejsza dla konsumentów w porównaniu z dotychczasowym prawem” – tym stwierdzeniem dr Barański kończy swoje wystąpienie.
Z uwagi na bardzo żywą reakcję zgromadzonych gości, nawiązała się dyskusja dotycząca faktycznych korzyści dla konsumentów oraz zagrożeń dodatkowymi obciążeniami dla przedsiębiorców. Padło również bardzo wiele pytań o porady prawne – co zrobić z uciążliwymi telefonami dotyczącymi ofert handlowych i zaproszeń na spotkania marketingowe; jak w praktyce egzekwować swoje prawa wobec przedsiębiorców internetowych itp.
Wśród porad, które spotkały się z największym zainteresowaniem, padły m.in. ta o tym, aby pamiętać, że zawsze można odwołać swoją zgodę na przesyłanie ofert handlowych u operatora telefonii, dzięki czemu zmniejszymy ilość uciążliwych rozmów. Ponadto zawsze należy zapytać osobę prezentującą ofertę przez telefon o to, czy ma naszą zgodę na prezentację informacji handlowych. W odniesieniu natomiast do zakupów stacjonarnych – wskazana została dobra praktyka polegająca na proponowaniu sprzedawcy, by na odwrocie paragonu pisał on o możliwości zwrotu towaru. Choć kwestia zwrotu zakupionego towaru jest zależna od wewnętrznej praktyki danego sklepu, zarówno Rzecznik Praw Konsumentów, jak i reprezentantka kancelarii adwokackiej, zachęcali do tego, by każdy z nas o taki podpis na paragonie zabiegał (w ramach indywidualnych negocjacji handlowych).
Na sam koniec głos zabrał Zygmunt Rajchemba reprezentujący Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Przedstawił on cele i zadania UOKiK, zakres ochrony konsumentów i kompetencje urzędu, wśród których odniósł się do możliwości stosowania przepisów ustaw konsumenckich w relacji przedsiębiorca – konsument. Przy transakcjach przedsiębiorca- przedsiębiorca i osoba fizyczna – osoba fizyczna przepisy konsumenckie nie mają bowiem zastosowania.
Debatę zakończyło stwierdzenie mecenas Moniki Bobrowskiej, adresowane do zebranej publiczności, by nigdy nie poddawać się w walce o egzekwowanie swoich praw – jej praktyka prawnicza dowodzi bowiem, że upór konsumentów przynosi spodziewane efekty. Zachęcała także, by korzystać z takich instytucji jak Rzecznik Praw Konsumenta i UOKiK, bo są one w bardzo wielu przypadkach tanim i skutecznych narzędziem rozwiązywania sporów między konsumentem a przedsiębiorcą.
Więcej informacji na temat praw konsumenta można uzyskać na specjalnie stworzonym przez Komisję Europejską portalu internetowym:
Informacje szczegółowe
- Data publikacji
- 29 maja 2014
- Autor
- Przedstawicielstwo w Polsce