Samodzielna gospodarka UE

Komisja aktualizuje strategię przemysłową UE, aby w pełni dostosować ambicje jej przemysłu do nowych okoliczności wynikających z kryzysu związanego z COVID-19 i aby pomóc w szybszym przechodzeniu na bardziej zrównoważoną, cyfrową, odporną gospodarkę konkurencyjną na arenie światowej.

W zaktualizowanej strategii potwierdzono priorytety określone w komunikacie z marca 2020 r., opublikowanym na dzień przed ogłoszeniem przez WHO pandemii COVID-19. Jednocześnie uwzględniono wnioski wyciągnięte z kryzysu, aby pobudzić odbudowę przemysłu i zwiększyć otwartą strategiczną autonomię UE. Proponuje się w niej nowe środki podnoszące odporność jednolitego rynku, zwłaszcza w czasach kryzysu. Odpowiada ona na potrzebę lepszego zrozumienia naszych zależności w kluczowych obszarach strategicznych i przedstawia zestaw narzędzi umożliwiających radzenie sobie z tymi zależnościami. Oferuje nowe środki służące przyspieszeniu transformacji ekologicznej i cyfrowej. Zaktualizowana strategia stanowi również odpowiedź na wezwania do określenia i monitorowania głównych wskaźników konkurencyjności całej gospodarki UE: integracji jednolitego rynku, wzrostu wydajności, konkurencyjności na arenie międzynarodowej, inwestycji publicznych i prywatnych oraz inwestycji w badania i rozwój.

Aspekt MŚP jest centralnym elementem zaktualizowanej strategii i obejmuje dostosowane do potrzeb wsparcie finansowe i środki umożliwiające MŚP i przedsiębiorstwom typu start-up skorzystanie z dwojakiej transformacji. Komisja zamierza mianować Vazila Hudáka pełnomocnikiem ds. MŚP. Jego nominacja w trakcie zatwierdzania.

Komisja przyjęła również wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych zakłócających funkcjonowanie jednolitego rynku. Jest to kluczowy element realizacji strategii przemysłowej UE polegający na zapewnianiu równych warunków działania oraz wspieraniu sprawiedliwego i konkurencyjnego jednolitego rynku.

Zaktualizowana strategia przemysłowa skupia się na następujących kluczowych obszarach:

Zwiększenie odporności jednolitego rynku

Jednolity rynek przeszedł poważną próbę w związku z ograniczeniem dostaw, zamknięciem granic i fragmentacją w następstwie pandemii COVID-19. Kryzys uwypuklił zasadniczą potrzebę utrzymania swobodnego przepływu osób, towarów, usług i kapitału na jednolitym rynku oraz konieczność współpracy w celu wzmocnienia jego odporności na zakłócenia. W tym celu Komisja zamierza m.in.:

zaproponować instrument nadzwyczajny jednolitego rynku – strukturalne rozwiązanie zapewniające swobodny przepływ osób, towarów i usług na wypadek przyszłych kryzysów. Powinien on zagwarantować większą przejrzystość i solidarność, a także pomóc w rozwiązaniu problemu niedoborów produktów o krytycznym znaczeniu dzięki przyspieszeniu dostępności produktów i zacieśnieniu współpracy w zakresie zamówień publicznych;
w pełni egzekwować przepisy dyrektywy usługowej, aby zagwarantować, że państwa członkowskie wypełniają swoje obecne obowiązki, w tym obowiązek powiadamiania, w celu identyfikacji i usuwania nowych potencjalnych barier;
wzmocnić nadzór rynku produktów poprzez wspieranie organów krajowych w zwiększaniu zdolności i przyspieszaniu cyfryzacji w dziedzinie kontroli produktów i gromadzenia danych;
uruchomić znaczące inwestycje na wsparcie dla MŚP, opracować i wdrożyć systemy pozasądowego rozstrzygania sporów w celu przeciwdziałania opóźnieniom w płatnościach na rzecz MŚP oraz wprowadzić środki przeciwdziałające ryzyku niewypłacalności, które dotyka MŚP.

Rozwiązywanie problemu strategicznych zależności UE

Otwartość na handel i inwestycje stanowi atut i źródło wzrostu i odporności UE, która jest znaczącym importerem i eksporterem. Pandemia obudziła jednak szerszą świadomość, że należy przeanalizować strategiczne zależności, zarówno technologiczne, jak i przemysłowe, oraz im zaradzić. W związku z powyższym Komisja:

przeprowadziła „oddolną” analizę opartą na danych handlowych: spośród 5,2 tys. produktów importowanych do UE w pierwszej analizie zidentyfikowano 137 produktów (stanowiących 6 proc. całkowitej wartości towarów importowanych do UE) należących do wrażliwych ekosystemów, od których UE jest w wysokim stopniu uzależniona – głównie w energochłonnych gałęziach przemysłu (np. surowce) i w ekosystemach zdrowotnych (np. składniki farmaceutyczne) – a także wśród innych produktów mających znaczenie dla wspierania transformacji ekologicznej i cyfrowej. 34 produkty (stanowiące 0,6 proc. całkowitej wartości towarów importowanych do UE) mogą być bardziej wrażliwe ze względu na ich prawdopodobnie niski potencjał dalszej dywersyfikacji i zastąpienia produkcją UE. Analiza pokazuje również wyzwania i zależności w dziedzinie zaawansowanych technologii;
przedstawia wyniki sześciu szczegółowych ocen sytuacji w zakresie surowców, baterii, farmaceutycznych składników czynnych, wodoru, półprzewodników oraz technologii chmury i zaawansowanych technologii. Oceny te przedstawiają pogłębiony obraz źródeł i skutków występowania strategicznych zależności;
rozpocznie drugi etap przeglądu potencjalnych zależności w najważniejszych obszarach, m.in. produktów, usług lub technologii kluczowych dla dwojakiej transformacji, takich jak odnawialne źródła energii, magazynowanie energii i cyberbezpieczeństwo oraz opracuje system monitorowania za pośrednictwem tworzonego przez Komisję obserwatorium technologii krytycznych;
działa na rzecz dywersyfikacji międzynarodowych łańcuchów dostaw i dąży do tworzenia partnerstw międzynarodowych w celu zwiększenia gotowości;
wspiera nowe sojusze przemysłowe w strategicznych obszarach, gdzie stanowią one najlepsze narzędzie przyspieszenia działań, które w przeciwnym razie nie zostałyby wprowadzone. Sojusze przemysłowe otrzymają wsparcie w sytuacji gdy będą przyciągać inwestorów prywatnych do dyskusji nad nowymi partnerstwami i modelami biznesowymi w sposób otwarty, przejrzysty i zgodny z regułami konkurencji oraz jeśli wykażą potencjał pod względem innowacji i tworzenia miejsc pracy o wysokiej wartości. Sojusze stanowią szeroką i otwartą co do zasady platformę, w której szczególny nacisk kładzie się na włączenie przedsiębiorstw typu start-up i MŚP.

Komisja przygotowuje się do uruchomienia sojuszu na rzecz procesorów i technologii półprzewodnikowych oraz sojuszu na rzecz danych przemysłowych, zaawansowanych technologii i technologii chmury, a także rozważa przygotowanie sojuszu na rzecz wyrzutni rakiet oraz lotnictwa bezemisyjnego;

wspiera wysiłki państw członkowskich na rzecz łączenia zasobów publicznych za pośrednictwem ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) w obszarach, w których sam rynek nie jest w stanie zapewnić przełomowych innowacji, przy ewentualnym wsparciu z budżetu UE;
zapowiada strategię i ewentualną zmianę legislacyjną na rzecz silniejszego przywództwa w ustanawianiu norm, m.in. w dziedzinie usług dla biznesu przy jednoczesnej współpracy z innymi podmiotami w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Przyspieszenie dwojakiej transformacji

W strategii przemysłowej 2020 zapowiedziano działania wspierające transformację ekologiczną i cyfrową przemysłu UE, ale pandemia drastycznie wpłynęła na tempo i skalę tych przemian. W związku z tym Komisja przedstawia nowe środki wspierające uzasadnienie biznesowe transformacji ekologicznej i cyfrowej poprzez:

współtworzenie ścieżek transformacji we współpracy z przemysłem, organami publicznymi, partnerami społecznymi i, w razie potrzeby, innymi zainteresowanymi stronami, począwszy od sektora turystyki i sektorów energochłonnych. Wykorzystanie takich ścieżek zwiększyłoby oddolną wiedzę na temat skali, kosztów i warunków wymaganych działań towarzyszących dwojakiej transformacji w przypadku najważniejszych ekosystemów i doprowadziłoby do opracowania wykonalnego planu działań na rzecz zrównoważonej konkurencyjności;
zapewnienie spójnych ram regulacyjnych pozwalających osiągnąć cele cyfrowej dekady Europy oraz programu „Fit for 55” m.in. poprzez przyspieszenie wprowadzania odnawialnych źródeł energii i zapewnienie dostępu do obfitych zasobów przystępnej cenowo i bezemisyjnej energii elektrycznej;
zapewnienie MŚP usług doradców ds. zrównoważonego rozwoju oraz wspieranie modeli biznesowych opartych na danych, aby jak najlepiej wykorzystać transformację ekologiczną i cyfrową;
inwestycje w podnoszenie i zmianę kwalifikacji w celu wspierania dwojakiej transformacji.

Trwający przegląd unijnych reguł konkurencji, również ma na celu sprawdzenie, czy są one odpowiednie do wspierania ekologicznej i cyfrowej transformacji z korzyścią dla Europejczyków w czasach fundamentalnych przemian w globalnym krajobrazie konkurencji.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za Europę na miarę ery cyfrowej, powiedziała: - Zaktualizowana strategia przemysłowa ma na celu przygotowanie przedsiębiorstw do napędzania cyfrowej i ekologicznej transformacji naszej gospodarki przy jednoczesnym zapewnieniu konkurencyjności przemysłu, również w kontekście wyjścia z kryzysu wywołanego koronawirusem. Wymaga to już teraz nowych inwestycji – w ludzi, technologie i odpowiednie ramy regulacyjne gwarantujące sprawiedliwość i skuteczność. Wspierając i rozszerzając zakres kluczowych narzędzi, którymi już dysponujemy, przedstawiamy dziś wyciągnięte wnioski i potwierdzamy nasze zobowiązanie do współpracy ze wszystkimi podmiotami gospodarczymi z całej Europy.

Wiceprzewodniczący wykonawczy Valdis Dombrovskis, odpowiedzialny za gospodarkę, która służy ludziom, powiedział: - Odporne globalne łańcuchy dostaw mają zasadnicze znaczenie w czasach kryzysu, ponieważ pomagają amortyzować wstrząsy i przyspieszać odbudowę gospodarczą. Obecnie, gdy wychodzimy z pandemii COVID-19, nasza zaktualizowana strategia przemysłowa ma na celu wykorzystanie pozycji Europy jako światowego lidera przemysłowego do uzyskania przewagi konkurencyjnej w technologiach cyfrowych i ekologicznych. Będziemy dążyć do współpracy z partnerami o podobnych poglądach wszędzie tam, gdzie to możliwe, aby wspierać otwarty, sprawiedliwy i oparty na zasadach handel, zmniejszyć strategiczne zależności oraz opracować przyszłe normy i regulacje: wszystkie te elementy mają kluczowe znaczenie dla naszej siły gospodarczej. Jednocześnie jesteśmy gotowi działać niezależnie za każdym razem, gdy musimy bronić się przed nieuczciwymi praktykami i chronić integralność jednolitego rynku.

Komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton powiedział: - Prawdziwa rewolucja przemysłowa zaczyna się już teraz – pod warunkiem że dokonamy odpowiednich inwestycji w kluczowe technologie i opracujemy odpowiednie warunki ramowe. Europa stwarza sobie warunki do rozwoju innowacyjnego, ekologicznego i odpornego przemysłu, który zapewnia wysokiej jakości miejsca pracy i umożliwia MŚP prosperowanie nawet w czasie, gdy trwa proces odbudowy.

Kontekst

W orędziu o stanie Unii Europejskiej we wrześniu 2020 r. przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała aktualizację strategii przemysłowej 2020. Dzisiejszy komunikat stanowi również odpowiedź na apel przywódców UE o prowadzenie ambitnej europejskiej polityki przemysłowej w celu uczynienia europejskiego przemysłu bardziej zrównoważonym, ekologicznym, odpornym i konkurencyjnym na arenie globalnej. Europejscy przywódcy zwrócili się także do Komisji z prośbą o określenie strategicznych zależności, zwłaszcza w najbardziej wrażliwych ekosystemach przemysłowych takich jak ochrona zdrowia, i o zaproponowanie środków, które mają zmniejszyć te zależności.

Dzisiejszemu komunikatowi towarzyszą trzy dokumenty robocze służb Komisji: Roczne sprawozdanie dotyczące jednolitego rynku za 2021 r. zawierające analizę aktualnej sytuacji gospodarki europejskiej na podstawie oceny 14 ekosystemów przemysłowych, oceniające postępy w realizacji pakietu przemysłowego na 2020 r. i przedstawiające zestaw kluczowych wskaźników efektywności służących do monitorowania dalszych postępów, analiza strategicznych zależności i zdolności Europy wraz ze szczegółowym przeglądem sytuacji w niektórych obszarach strategicznych oraz dokument w sprawie konkurencyjnej i czystej stali europejskiej zawierający analizę wyzwań stojących przed przemysłem i dostępnego unijnego zestawu instrumentów.

Dodatkowe informacje

Strategiczne zależności i zdolności

W kierunku konkurencyjnej i czystej stali europejskiej

Informacje na temat aktualizacji strategii przemysłowej

Informacje na temat szczegółowych ocen obszarów strategicznych dla interesów Europy

Nowa strategia przemysłowa dla Europy (marzec 2020 r.).

Informacje szczegółowe

Data publikacji: 5 maja 2021
Autor: Przedstawicielstwo w Polsce