Rolnictwo według prostszych reguł

Istotne usprawnienia w przepisach dotyczących unijnego rolnictwa, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2018 r., będą skutkiem przyjętej przez Radę Ministrów ds. Rolnictwa i Parlament Europejski części tzw. rozporządzenia zbiorczego odnoszącej się do rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Rozporządzeniem tym mają zostać zmienione: rozporządzenie finansowe regulujące realizację budżetu UE i 15 aktów sektorowych (m.in. z dziedziny rolnictwa).

Rozporządzenie zbiorcze upraszcza i wzmacnia obowiązujące unijne przepisy regulujące szeroki zakres zagadnień z obszaru rolnictwa, od zarządzania ryzykiem po wspieranie młodych rolników, i jest najnowszym z szeregu podjętych przez Komisję działań mających uprościć i zmodernizować prawo.

Komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, Phil Hogan, stwierdził: - Z zadowoleniem przyjmuję decyzje Parlamentu Europejskiego i Rady. Torują one drogę środkom, które w znacznym stopniu uproszczą przepisy i uczynią życie rolników i innych beneficjentów WPR łatwiejszym. Środki te wprowadzają istotne zmiany, takie jak uproszczenie przepisów dotyczących instrumentów finansowych, usprawnienie narzędzi zarządzania ryzykiem i większą elastyczność w przepisach dotyczących rolników aktywnych zawodowo. Pragnę wyrazić uznanie sprawozdawcom Parlamentu Europejskiego i prezydencji estońskiej uczestniczącym w trójstronnym procesie prac za ich wysiłki na rzecz umożliwienia rolnikom korzystania z tych uproszczeń już od 1 stycznia 2018 r. Przyjęty w zeszłym miesiącu komunikat Komisji w sprawie WPR jest kolejnym dowodem świadczącym o naszym zaangażowaniu na rzecz programu działań mających doprowadzić do istotnego i koniecznego uproszczenia zasad obowiązujących naszych rolników i inne zainteresowane strony.

Przepisy o szerokim zakresie

Wśród głównych usprawnień przewidzianych w rozporządzeniu zbiorczym należy wymienić:

• wsparcie na rzecz wzmocnienia pozycji rolnika w łańcuchu dostaw żywności. Zgodnie z nowymi zasadami klauzule dotyczące podziału wartości mogą być negocjowane przez każdy z sektorów produktów i po raz pierwszy dają rolnikom prawo domagania się pisemnych umów (chyba że prowadzą oni wymianę handlową z MŚP);
• prostsze narzędzia zarządzania ryzykiem, mające wspomóc rolników, w tym sektorowe narzędzie stabilizacji dochodów oraz ulepszenia w systemach ubezpieczeń, które umożliwią wypłacanie odszkodowań w wysokości do 70 proc. rolnikom, którzy ponieśli straty w produkcji lub których utrata dochodu wynosi co najmniej 20 proc.;
• bardziej przejrzyste zasady dotyczące interwencji na rynkach, dzięki którym Komisja może reagować szybko na niedoskonałości rynku bez konieczności uciekania się do publicznej interwencji lub prywatnego przechowywania;
• większa elastyczność zasad dotyczących wspierania przez państwa członkowskie konkretnych sektorów o dużym znaczeniu gospodarczym, społecznym lub środowiskowym w ramach systemu dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją, nawet wówczas, gdy sektory te nie znajdują się w kryzysowej sytuacji;
• bardziej przejrzyste zasady udzielania wsparcia rolnikom, głównie za sprawą bardziej elastycznej definicji rolnika aktywnego zawodowo oraz silniejszych zachęt dla młodych rolników: zwiększenia dodatkowych płatności z 25 proc do 50 proc. i zagwarantowania wszystkim młodym rolnikom prawa do otrzymywania tych płatności przez pełny okres pięciu lat, niezależnie od tego, kiedy wystąpią o nie z wnioskiem w ciągu pierwszych pięciu lat prowadzenia działalności;
• lepsze środki ochrony środowiska, w tym prostsze zasady dotyczące dywersyfikacji upraw i dodatkowe trzy nowe typy obszarów proekologicznych objętych uprawami wiążącymi azot, dające rolnikom i organom krajowym możliwość wyboru tych wariantów, które najlepiej odpowiadają ich konkretnym warunkom.

Nacisk na bardziej elastyczne i mniej biurokratyczne zasady oraz na poprawę wyników w kluczowych obszarach, takich jak działania środowiskowe i wsparcie dla rolników, sprawiają, że zmiany wprowadzone rozporządzeniem zbiorczym są w pełni zgodne z nowym podejściem do WPR po 2020 r. nakreślonym w ostatnio opublikowanym komunikacie w sprawie przyszłości produkcji żywności i rolnictwa.

Kontekst

Przyjęty przez Komisję we wrześniu 2016 r. wniosek w sprawie rozporządzenia zbiorczego zawiera szereg zmian do rozporządzenia finansowego i poprawek do wielu innych rozporządzeń w sprawie wydatkowania środków, w tym do czterech rozporządzeń dotyczących WPR. Poprawki te mają na celu niezbędne uproszczenie zasad realizowania polityki na skutek doświadczeń zebranych od czasu wdrożenia ostatniej reformy WPR przyjętej w 2013 r.

W wyniku intensywnych negocjacji prowadzonych latem i jesienią 2017 r. w trakcie czterech posiedzeń trójstronnych Komisja, Parlament Europejski i Rada osiągnęły 12 października 2017 r. kompromis co do przepisów dotyczących rolnictwa. Uwzględniając fakt, że nie zakończono jeszcze negocjacji dotyczących innych części rozporządzenia zbiorczego, a wiele państw członkowskich chciałoby jak najszybciej wprowadzić w życie uzgodnione przepisy, Parlament Europejski i Rada postanowiły wydzielić przepisy dotyczące rolnictwa z rozporządzenia zbiorczego i przyjąć je w postaci niezależnego rozporządzenia, które wejdzie w życie najpóźniej 1 stycznia 2018 r.