Sytuacja stopniowo się stabilizuje. Wdrażane są też środki zaproponowane przez Komisję w celu poprawy zarządzania granicami zewnętrznymi i zwiększenia ochrony strefy Schengen. Komisja uważa jednak, że warunki zawarte w planie działania „Przywrócenie strefy Schengen”, dotyczące powrotu do normalnego funkcjonowania tej strefy, nie zostały jeszcze całkowicie spełnione.
Pierwszy wiceprzewodniczący Komisji Frans Timmermans powiedział: Poczyniono znaczne postępy w zakresie znoszenia kontroli na granicach wewnętrznych. Potrzebujemy jednak dalszych postępów. Właśnie dlatego zalecamy, by jeszcze przez trzy miesiące odnośne państwa członkowskie utrzymały tymczasowe kontrole graniczne.
Komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos powiedział: Dorobek Schengen to jedno z największych osiągnięć integracji europejskiej, nie możemy go jednak uważać za rzecz oczywistą. Komisja Europejska w pełni angażuje się w działania państw członkowskich w zakresie stopniowego wycofywania tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych, aby zapewnić jak najszybszy powrót do normalnego funkcjonowania strefy Schengen. W ostatnich miesiącach nieustannie wzmacniamy środki podejmowane w odpowiedzi na bezprecedensową presję migracyjną, jakiej doświadcza Europa, mamy jednak jeszcze dużo do zrobienia. Dlatego właśnie zalecamy, aby Rada zezwoliła państwom członkowskim na przedłużenie o kolejne trzy miesiące tymczasowych ograniczonych kontroli na granicach wewnętrznych – na ściśle określonych warunkach i jedynie jako środek ostateczny.
W ostatnich miesiącach poczyniono znaczne postępy pod względem zabezpieczenia granic zewnętrznych, lepszego nimi zarządzania oraz ograniczenia nieregularnej migracji. Dzięki Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej, która rozpoczęła działalność 6 października 2016 r., wprowadzane są środki umożliwiające lepszą ochronę granic zewnętrznych UE oraz skuteczniejsze reagowanie na nowe wydarzenia. Z kolei dzięki wprowadzeniu systemu tzw. hotspotów niemal 100 proc. migrantów docierających do Grecji i Włoch jest obecnie rejestrowanych. Od niemal wszystkich pobierane są też odciski palców. Zapowiedziane systematyczne kontrole z wykorzystaniem odpowiednich baz danych wszystkich osób przekraczających granicę zewnętrzną, zgodnie z propozycją Komisji, w dalszym stopniu przyczynią się do wzmocnienia bezpieczeństwa granic zewnętrznych. Wspólne oświadczenie wydane przez UE oraz Turcję dotyczące polityki migracyjnej doprowadziło do znacznego obniżenia liczby nielegalnych migrantów i osób ubiegających się o azyl w UE.
Liczba takich osób w Grecji jest wciąż jednak duża, a sytuacja na szlaku zachodniobałkańskim – niestabilna, co wiąże się z ryzykiem wtórnych przepływów migracyjnych. Co więcej, mimo znacznych postępów w zakresie zarządzania granicami zewnętrznymi pełne wdrożenie niektórych środków wskazanych w planie działania „Przywrócenie strefy Schengen” wymaga więcej czasu. Dopiero wówczas przyniosą one oczekiwane rezultaty. Począwszy od lutego 2017 r. Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna będzie wspierać działania Grecji na granicy zewnętrznej na północy kraju. Należy dopilnować, aby przyjęte oświadczenie UE–Turcja nadal przynosiło rezultaty, a od połowy marca należy też stopniowo przywracać w Grecji pełne stosowanie zasad dublińskich. Mimo osiągniętych postępów bieżące prace oraz sytuacja w terenie wskazują, że nadal mamy do czynienia z wyjątkowymi okolicznościami. W związku z tym Komisja uznała za zasadne, by zapobiegawczo zezwolić odnośnym państwom członkowskim, po przeanalizowaniu alternatywnych środków, na przedłużenie obecnych ograniczonych kontroli na granicach wewnętrznych – stanowiących środek nadzwyczajny – na kolejny ograniczony okres trzech miesięcy, na ściśle określonych warunkach. Takie kontrole muszą być ukierunkowane, a ich zakres, częstotliwość, miejsce i czas – ograniczone do tego, co ściśle konieczne.
Wspomniane kontrole dotyczą tych samych granic wewnętrznych, których dotyczyło zalecenie Rady z 11 listopada 2016 r.:
- Austria: granicy lądowej z Węgrami i ze Słowenią;
- Niemcy: granicy lądowej z Austrią;
- Dania: portów z połączeniami promowymi do Niemiec i granicy lądowej z Niemcami;
- Szwecja: portów w regionie policyjnym południowym i zachodnim oraz mostu nad cieśniną Sund;
- Norwegia: portów z połączeniami promowymi do Danii, Niemiec i Szwecji.
Dalsze działania
Rada musi podjąć decyzję w sprawie przedstawionego wniosku dotyczącego zalecenia.
Konieczność, częstotliwość, miejsca i czas takich kontroli powinny być nadal przedmiotem regularnych cotygodniowych przeglądów. Pozwoli to dostosować ich intensywność do poziomu zagrożenia i w stosownych przypadkach – stopniowo je znieść. Państwa członkowskie będą nadal zobowiązane do składania Komisji niezwłocznych miesięcznych sprawozdań dotyczących konieczności utrzymania przedmiotowych kontroli.
Komisja przyznaje, że w ostatnich latach pojawiły się nowe zagrożenia dla bezpieczeństwa, czego dowodem jest niedawny atak terrorystyczny w Berlinie. Obecne ramy prawne pozwoliły sprostać dotychczasowym problemom, Komisja zastanawia się jednak, czy są one w wystarczającym stopniu dostosowane do nowych wyzwań w dziedzinie bezpieczeństwa.
Kontekst
W wyniku połączenia poważnych niedociągnięć w zarządzaniu granicą zewnętrzną przez Grecję oraz znacznej liczby niezarejestrowanych migrantów i osób ubiegających się o azyl, którzy prawdopodobnie próbowali nielegalnie przedostać się z Grecji do innych państw członkowskich, zaistniały wyjątkowe okoliczności, które stanowią poważne zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego i funkcjonowania całej strefy Schengen. Zaistnienie tych wyjątkowych okoliczności doprowadziło do wszczęcia procedury ochronnej przewidzianej w art. 29 kodeksu granicznego Schengen i przyjęcia zalecenia Rady w dniu 12 maja 2016 r. w sprawie przedłużenia o sześć miesięcy proporcjonalnych kontroli na niektórych wewnętrznych granicach strefy Schengen w Niemczech, Austrii, Szwecji, Danii i Norwegii.
W dniu 25 października 2016 r. Komisja przedstawiła wniosek, zgodnie z którym państwa członkowskie miałyby możliwość przedłużenia o kolejne trzy miesiące tymczasowych kontroli na tych samych granicach wewnętrznych. Zaostrzyła jednak warunki i wprowadziła wobec wymienionych państw członkowskich obowiązek szczegółowych miesięcznych sprawozdań dotyczących rezultatów i skutków utrzymania takich kontroli. Mimo iż sytuacja stopniowo się stabilizuje, Komisja uznała, że warunki zawarte w planie działania: „Przywrócenie strefy Schengen”, dotyczące powrotu do normalnego funkcjonowania strefy Schengen, nie zostały jeszcze całkowicie spełnione. W dniu 11 listopada 2016 r. Rada przyjęła wniosek Komisji.
Wniosek Komisji dotyczący zalecenia nie narusza dodatkowych możliwości państw członkowskich, w tym pięciu wymienionych państw, przewidzianych w ogólnych zasadach dotyczących tymczasowego przywrócenia kontroli na granicach wewnętrznych w przypadku innego poważnego zagrożenia dla porządku publicznego, niezwiązanego z poważnymi niedociągnięciami w zarządzaniu granicami zewnętrznymi. Dla przykładu: w okresie stosowania zalecenia z 12 maja 2016 r. Francja, której nie dotyczyło wspomniane zalecenie, poinformowała o wprowadzeniu, a następnie o utrzymaniu kontroli granicznych na swoich granicach wewnętrznych w związku z przewidywanymi wydarzeniami i zagrożeniem terrorystycznym.
Dodatkowe informacje
Pytania i odpowiedzi: Skoordynowane podejście UE do tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych
ZESTAWIENIE INFORMACJI: Wyjaśnienie przepisów kodeksu Schengen
Przywrócenie strefy Schengen – Plan działania
Komunikat prasowy: Komisja prezentuje postępy w uruchamianiu nowej Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej
Informacje szczegółowe
- Data publikacji
- 25 stycznia 2017
- Autor
- Przedstawicielstwo w Polsce