Przeciwko torturom

Sojusz powstanie dzięki staraniom krajów z całego świata na rzecz zwalczania handlu towarami wykorzystywanymi do tortur i wykonywania kary śmierci. Mimo że prawo międzynarodowe bezwzględnie zabrania stosowania tortur, na całym świecie nadal handluje się narzędziami służącymi do zadawania bólu lub wykonywania egzekucji. Należą do nich pałki z metalowymi kolcami, pasy i szczypce do poddawania ofiar elektrowstrząsom, jak również substancje chemiczne wykorzystywane do egzekucji oraz sprzęt służący do ich podawania.

- Jedynym przeznaczeniem tych produktów jest maltretowanie i zabijanie ofiar. Nie możemy pozwolić, by tymi narzędziami handlowano jak każdym innym towarem. Najwyższy czas, by podjąć konkretne działania i położyć kres tej nikczemnej działalności - powiedziała komisarz Malmström.

- Przepisy UE w tej dziedzinie przynoszą pozytywne efekty, producenci zakazanych wyrobów próbują jednak obejść obowiązujące prawo. Im więcej krajów zdecyduje się na współpracę, tym skuteczniejsze będą nasze działania. Jako komisarz UE oraz posłanka do Parlamentu Europejskiego miałam wielokrotnie okazję spotkać ofiary tortur – uchodźców, więźniów sumienia oraz więźniów skazanych na karę śmierci. Jestem przekonana, że polityka handlowa może być jednym ze sposobów ochrony praw człowieka na całym świecie, dodała komisarz Malmström.

Inicjatywa powstała w wyniku wspólnych starań UE, Argentyny i Mongolii. Działa już poświęcona jej strona internetowa (www.torturefreetrade.org). Podczas oficjalnej inauguracji, która odbędzie się 18 września w siedzibie głównej ONZ, wiele krajów będzie miało okazję przyłączyć się do wspólnej deklaracji na rzecz zwalczania handlu narzędziami tortur. Oczekuje się, że w dniu inauguracji do sojuszu przystąpi około 50 państw członkowskich ONZ – z Afryki, obu Ameryk, Azji i Europy. Może on stać się podstawą szerszej współpracy ONZ w tej dziedzinie.

Przystępując do sojuszu, kraje zgadzają się:

• przyjąć środki na rzecz kontroli i ograniczenia eksportu urządzeń stosowanych do tortur i wykonywania kary śmierci;
• wyposażyć organy celne w odpowiednie narzędzia. W tym celu stworzona zostanie specjalna platforma, za pomocą której będzie można monitorować przepływy handlowe, śledzić nowe produkty i wymieniać się informacjami;
• zapewnić pomoc techniczną przy wprowadzaniu i egzekwowaniu przepisów zakazujących tego rodzaju handlu;
• dzielić się doświadczeniami w zakresie skutecznych systemów kontroli i egzekwowania odnośnych przepisów.

UE mocno angażuje się w ochronę praw człowieka i walkę z torturami i zdecydowanie zwalcza karę śmierci. Surowe unijne przepisy dotyczące handlu towarami wykorzystywanymi do tortur lub wykonywania kary śmierci przyniosły już rezultaty. W konsekwencji m.in. zaostrzenia unijnych przepisów obecnie znacznie trudniej jest zdobyć substancje stosowane w śmiertelnych zastrzykach. Są one również droższe.

Unijne prawodawstwo ma jednak zastosowanie wyłącznie w Europie. Producenci i przedsiębiorstwa, które handlują takimi towarami, próbują obejść unijne prawo. Dlatego też im więcej krajów zobowiąże się, że wprowadzi zakaz wywozu tego typu towarów, tym skuteczniejsze będą działania na rzecz wyeliminowania handlu tymi produktami. Zawiązanie sojuszu umożliwi podjęcie konkretnych działań, dzięki którym można będzie powstrzymać handel takimi towarami na całym świecie, przez co znacznie trudniej będzie je zdobyć.

Kontekst

Jednym z celów polityki zagranicznej UE jest propagowanie poszanowania praw podstawowych. Do działań mających zapobiegać torturom i zmierzających do zniesienia kary śmierci należy przyjmowanie przepisów wprowadzających zakaz handlu pewnymi towarami, które mogłyby być użyte do wykonywania egzekucji lub jako narzędzia tortur. Pierwsze takie przepisy przyjęto w 2005 r.

UE wprowadziła wykaz zakazanych produktów oraz specjalny mechanizm pozwalający rozszerzać go w trybie pilnym o nowe produkty. Przyjęła też zasady w zakresie kontroli eksportu mające zapobiec wykorzystywaniu uwzględnionych w wykazie środków farmakologicznych do wykonywania kary śmierci. Zakazała również świadczenia usług pośrednictwa związanego z wszystkimi towarami ujętymi w wykazie oraz zapewniania pomocy technicznej państwom trzecim. W ubiegłym roku UE zaostrzyła przepisy jeszcze bardziej, by uwzględniały one zakaz tranzytu wspomnianych towarów przez terytorium UE i w unijnych portach oraz zakaz reklamowania takich produktów, np. na targach handlowych.

Więcej informacji

Strona internetowa sojuszu na rzecz zwalczania handlu narzędziami tortur, zawierająca m.in. informacje na temat celów tego sojuszu oraz wskazówki, jak zarejestrować swój udział w jego inauguracji.

Ze strony EbS można pobrać materiały audiowizualne. Zamieszczono tam m.in. zdjęcia narzędzi tortur oraz wywiad z komisarz Malmström.