Podatkowe decyzje niejednomyślne

Komisja rozpoczęła debatę na temat reformy procesu decyzyjnego w obszarach polityki podatkowej UE, która obecnie wymaga jednomyślności wśród państw członkowskich. Jednomyślności często nie daje się osiągnąć w przypadku kluczowych inicjatyw podatkowych lub osiąga się ją za cenę zgody na politykę, która nie jest optymalna.

W komunikacie przedstawiono propozycję planu działania dla stopniowego i ukierunkowanego przejścia do głosowania większością kwalifikowaną w ramach zwykłej procedury ustawodawczej. Rozwiązanie to dotyczyłoby niektórych obszarów wspólnej polityki podatkowej UE i stosowane jest już w przypadku większości innych obszarów polityki UE. Możliwość tę przewidziano w Traktatach UE.

W ramach głosowania większością kwalifikowaną państwa członkowskie byłyby w stanie szybciej i sprawniej osiągnąć bardziej demokratyczne kompromisy w kwestiach podatkowych, co pozwoliłoby w pełni wykorzystać potencjał tego obszaru polityki. W ramach zwykłej procedury ustawodawczej również Parlament Europejski wnosiłby konkretny wkład w decyzje w zakresie opodatkowania, co pozwoliłoby lepiej reprezentować poglądy obywateli i zwiększyć odpowiedzialność.

Komisja nie proponuje żadnej zmiany kompetencji UE w dziedzinie opodatkowania. Nowa procedura nie wpłynęłaby również na prawo państw członkowskich do ustalania według własnego uznania stawek podatku od osób fizycznych lub prawnych. Chodzi raczej o to, aby państwa członkowskie mogły sprawniej korzystać z już połączonych systemów suwerenności i szybciej rozwiązywać wspólne dla wszystkich problemy.

Przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker, który w swoim ostatnim orędziu o stanie Unii wezwał do przejścia na głosowanie większością kwalifikowaną w kwestiach z dziedziny opodatkowania, powiedział: - Nasze coraz bardziej zglobalizowane gospodarki potrzebują nowoczesnych i ambitnych systemów podatkowych. Zdecydowanie opowiadam się za przejściem na głosowanie większością kwalifikowaną oraz mającym większą wagę głosem Parlamentu Europejskiego nad przyszłością wspólnego opodatkowania w Unii.

Komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł Pierre Moscovici powiedział: - Od momentu powstania wspólnoty przed sześćdziesięciu laty UE ma swoją rolę do odegrania w polityce podatkowej. O ile jednak w latach 50-tych XX wieku, przy sześciu państwach członkowskich, jednomyślność w tej dziedzinie miała sens, to teraz już tak nie jest. Zasada jednomyślności w dziedzinie podatków w coraz większym stopniu wydaje się być politycznym anachronizmem, jest prawnie problematyczna i przynosi skutki odwrotne do zamierzonych. Zdaję sobie sprawę, że jest to kwestia drażliwa, nie oznacza to jednak, że dyskusja jest niemożliwa. Rozpocznijmy debatę już dzisiaj.

Zasada jednomyślności doprowadziła do tego, że niektóre kluczowe wnioski na rzecz wzrostu, konkurencyjności i sprawiedliwości podatkowej na jednolitym rynku były blokowane przez lata. Jednocześnie demokratycznie wybrany Parlament Europejski ma w procesie decyzyjnym na razie jedynie konsultacyjną rolę.

Podejście przedstawione dzisiaj zapoczątkowałoby nowy dynamikę i ożywiłoby proces decyzyjny w tym obszarze. Nastąpiłoby to w momencie, gdy przyszłość opodatkowania stała się palącą kwestią dla społeczności międzynarodowej. Rozwiązanie problemów nieodłącznie wynikających z obecnych ram doprowadziłoby do umocnienia reputacji UE jako światowego lidera jeśli chodzi o opracowywanie realistycznych rozwiązań problemów polityki podatkowej 21. wieku.

W komunikacie Komisja zwraca się do przywódców UE, Parlamentu Europejskiego i innych zainteresowanych stron o ocenę możliwości stopniowego, czteroetapowego przejścia do głosowania większością kwalifikowaną, jak przedstawiono poniżej (zob. szczegółowe informacje w arkuszu informacyjnym):

• Na 1. etapie państwa członkowskie zgodziłyby się na przejście na głosowanie większością kwalifikowaną, jeżeli chodzi o środki służące poprawie współpracy i wzajemnej pomocy między państwami członkowskimi w zakresie zwalczania oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania oraz inicjatyw administracyjnych skierowanych do unijnych przedsiębiorstw, np. zharmonizowanych obowiązków sprawozdawczych. Wszystkie państwa członkowskie zgadzają się zazwyczaj na te środki. Wdrożenie ich jest jednak blokowane z powodów niezależnych od omawianych kwestii.
• W tym samym duchu, na 2. etapie wprowadzono by głosowanie większością kwalifikowaną jako użyteczne narzędzie realizowania innych celów polityki, takich jak walka ze zmianą klimatu, ochrona środowiska lub poprawa zdrowia publicznego.
• Komunikat sugeruje, aby państwa członkowskie szybko porozumiały się co do decyzji pozwalającej na wdrożenie kroków 1 i 2.
• Zastosowanie głosowania większością kwalifikowaną w ramach 3. etapu pomogłoby zmodernizować już zharmonizowane przepisy UE, takie jak przepisy dotyczące VAT i podatku akcyzowego Szybszy proces decyzyjny w tych obszarach umożliwiłby państwom członkowskim dotrzymywanie kroku najnowszym osiągnięciom technologicznym i zmianom na rynku z korzyścią dla państw członkowskich i przedsiębiorstw.
• 4. Etap umożliwiłby przejście na głosowanie większością kwalifikowaną w przypadku dużych projektów podatkowych, takich jak wspólna skonsolidowana podstawa opodatkowania osób prawnych (CCCTB) i nowy system opodatkowania działalności cyfrowej, które są pilnie potrzebne, aby zapewnić sprawiedliwe i konkurencyjne opodatkowanie w UE. Z powodu konieczności osiągnięcia jednomyślności nadal bardzo powoli posuwają się szczególnie prace nad wspólną skonsolidowaną podstawą opodatkowania osób prawnych.

Z komunikatu wynika, że państwa członkowskie rozważają wdrożenie etapów 3 i 4 do końca 2025 r.

Działania we wskazanych obszarach byłyby możliwe w ramach tzw. klauzuli pomostowej (art. 48 ust. 7 TUE) określonej w Traktatach UE, która pozwala na przejście w pewnych okolicznościach na głosowanie większością kwalifikowaną i zwykłą procedurę ustawodawczą. Żadne zmiany Traktatu UE nie są konieczne.

Kolejne kroki

Komisja wzywa obecnie państwa członkowskie UE, Parlament Europejski i wszystkie zainteresowane strony do konstruktywnego zaangażowania się w debatę na temat głosowania większością kwalifikowaną w polityce podatkowej UE oraz do określenia terminowego i pragmatycznego podejścia do jego wdrożenia.

W szczególności wzywa się przywódców UE do poparcia przedstawianego dzisiaj planu działania i podjęcia na czas decyzji w sprawie stosowania odpowiednich przepisów prawnych określonych w Traktatach.

Dalsze informacje

• Komunikat: w kierunku skuteczniejszego i bardziej demokratycznego procesu podejmowania decyzji w dziedzinie polityki podatkowej UE.
• Pytania i odpowiedzi: stopniowe nowe podejście do podejmowania decyzji w polityce podatkowej UE – pytania i odpowiedzi
• Zestawienie informacji
• Dokument Europejskiego Ośrodka Strategii Politycznej w sprawie klauzul pomostowych