Meta otrzymała wstępne ustalenia Komisji Europejskiej dotyczące modelu „pay or consent”, który narusza przepisy aktu o rynkach cyfrowych.

Komisja stoi na wstępnym stanowisku, że model wymusza na użytkownikach zgodę na łączenie danych osobowych, nie oferując jednocześnie mniej spersonalizowanej, lecz równoważnej alternatywy dla mediów społecznościowych dostarczanych przez Meta.

Wstępne ustalenia Komisji w sprawie modelu Meta „zapłać lub wyraź zgodę”

Wiele platform internetowych przetwarza do celów reklamy dane osobowe użytkowników, którzy korzystają z ich usług i usług świadczonych przez osoby trzecie. Dzięki dominującej pozycji na rynkach cyfrowych strażnicy dostępu mogą narzucać warunki świadczenia usług dużej liczbie użytkowników, co umożliwia im gromadzenie ogromnych ilości danych osobowych. Zyskują w ten sposób potencjalną przewagę nad konkurencją, która nie ma dostępu do tak dużej ilości danych. To z kolei bardzo ogranicza możliwości w świadczeniu internetowych usług reklamowych i usług w zakresie serwisów społecznościowych.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 aktu DMA strażnicy dostępu muszą uzyskać zgodę użytkowników na łączenie danych osobowych pochodzących z danej podstawowej usługi platformowej z danymi osobowymi pochodzącymi z innych usług. Jeżeli użytkownik odmówi wyrażenia takiej zgody, powinien on otrzymać dostęp do mniej spersonalizowanego, lecz równoważnego rozwiązania alternatywnego. Strażnicy dostępu nie mogą uzależniać korzystania z usługi lub niektórych jej funkcji od zgody użytkownika.

W odpowiedzi na zmiany unijnych przepisów Meta wprowadziła w listopadzie 2023 r. model „zapłać lub wyraź zgodę”, zgodnie z którym unijni użytkownicy Facebooka i Instagrama mają do wyboru dwie opcje: (i) opłacanie miesięcznego abonamentu za dostęp do serwisów społecznościowych w wersji bez reklam lub (ii) darmowy dostęp do serwisów społecznościowych w wersji ze spersonalizowanymi reklamami.

Komisja stoi na wstępnym stanowisku, że model reklamy „zapłać lub wyraź zgodę” stosowany przez Meta nie jest zgodny z aktem DMA, ponieważ nie spełnia niezbędnych wymogów określonych w art. 5 ust. 2. Model Meta:

1. nie oferuje użytkownikom wersji usługi, która wykorzystuje mniejszą ilość danych osobowych i jest równoważną alternatywną dla usługi opartej na spersonalizowanych reklamach  
2. nie gwarantuje użytkownikom prawa do wyrażenia dobrowolnej zgody na łączenie ich danych osobowych pochodzących z różnych usług.

Aby model był zgodny z aktem DMA, powinien on oferować użytkownikom, którzy nie wyrażają zgody na łączenie danych osobowych, równoważną usługę wykorzystującą mniejszą ilość danych – w tym przypadku do celów personalizacji reklam.

Komisja współpracuje w trakcie postępowania z odpowiednimi organami ochrony danych.

Postępowaniu przyświeca chęć zadbania o kontestowalność rynków, na których strażnicy dostępu, tacy jak Meta, gromadzą od wielu lat dane osobowe milionów obywateli UE. Na ten moment uważamy, że model reklamy stosowany przez Meta nie jest zgodny z aktem o rynkach cyfrowych. Zależy nam na wzmocnieniu pozycji obywateli, aby mogli oni przejąć kontrolę nad własnymi danymi i wybierać usługi oparte na mniej spersonalizowanych reklamach. Margrethe Vestager, wiceprzewodnicząca wykonawcza odpowiedzialna za politykę konkurencji

Robimy dzisiaj kolejny ważny krok, aby wyegzekwować od Meta przestrzeganie wszystkich przepisów aktu o rynkach cyfrowych. Stoimy na wstępnym stanowisku, że model biznesowy Meta „zapłać lub wyraź zgodę” narusza przepisy aktu. Akt o rynkach cyfrowych ma umożliwić użytkownikom decydowanie o tym, jak wykorzystywane są ich dane, oraz zadbać o to, żeby innowacyjne przedsiębiorstwa mogły na równych zasadach konkurować z gigantami technologicznymi w zakresie dostępu do danych. Thierry Breton, komisarz do spraw rynku wewnętrznego

Co dalej?

Przekazanie wstępnych ustaleń Komisji do Meta jest równoznaczne z poinformowaniem przedsiębiorstwa, że jego działania naruszają przepisy aktu DMA. Wstępna opinia nie determinuje jednocześnie wyniku postępowania. Meta może teraz skorzystać z prawa do obrony i przeanalizować dokumenty zawarte w aktach Komisji, a następnie udzielić pisemnej odpowiedzi na zastrzeżenia. Komisja zakończy postępowanie po upływie 12 miesięcy, licząc od 25 marca 2024 r., czyli daty jego wszczęcia.

Jeżeli wstępne ustalenia potwierdzą się, Komisja przyjmie decyzję stwierdzającą niezgodność modelu Meta z art. 5 ust. 2 aktu DMA.

W drodze decyzji stwierdzającej niewypełnianie obowiązków Komisja może nałożyć na strażnika dostępu grzywny, których wysokość nie może przekraczać 10 % jego łącznego światowego obrotu. W przypadku stwierdzenia ponownego naruszenia obowiązku grzywny mogą wzrosnąć do 20 %. Jeżeli naruszenia staną się systematyczne, Komisja jest ponadto uprawniona do przyjęcia dodatkowych środków zaradczych, takich jak zobowiązanie strażnika dostępu do sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego części lub zakazanie strażnikowi dostępu nabywania dodatkowych usług związanych z systemowym nieprzestrzeganiem przepisów.

Komisja kontynuuje konstruktywny dialog z Meta, aby wypracować rozwiązanie, które umożliwi przedsiębiorstwu skuteczne przestrzeganie przepisów.