Co wiemy o antybiotykach?

Choć badanie wskazuje na pozytywne zmiany w stosowaniu antybiotyków, to wciąż wiele środków przeciwdrobnoustrojowych podawano bez potrzeby - 20 proc. antybiotyków stosowano przy grypie lub przeziębieniach, a 7 proc. ankietowanych stosowało antybiotyki bez recepty lekarskiej. 66 proc. respondentów jest świadomych, że antybiotyki nie pomagają przy przeziębieniach, a 43 proc. respondentów zdaje sobie sprawę, że antybiotyki są nieskuteczne wobec wirusów. Ponad dwie trzecie osób chciałoby uzyskać więcej informacji na temat antybiotyków.

Z okazji Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach komisarz Vytenis Andriukaitis stwierdził, komentując te dane: - Badanie Eurobarometr wskazuje, że potrzeba większych starań, aby zwiększyć świadomość i podnieść poziom wiedzy obywateli UE na temat środków przeciwdrobnoustrojowych. Co więcej, najnowsze szacunki mówiące o tym, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe powoduje w Europie 33 tys. zgonów rocznie, muszą być dla nas wszystkich sygnałem alarmowym. Wielu z tych zgonów można uniknąć dzięki zaprzestaniu niepotrzebnego stosowania antybiotyków oraz lepszej diagnostyce i profilaktyce zakażeń w szpitalach i społecznościach. Wzywam wszystkich, którzy mają wpływ na profilaktykę i leczenie zakażeń, do podwojenia wysiłków w walce z zagrożeniem związanym z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe. Oprócz zwiększania świadomości i wiedzy, musimy połączyć siły i zwalczać oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe, biorąc pod uwagę nie tylko zdrowie ludzi, ale także zdrowie zwierząt i środowisko. Za kilka dni Rada zatwierdzi nowe europejskie przepisy dotyczące leków weterynaryjnych i pasz leczniczych, stanowiące istotny przełom w tej dziedzinie.

Wyniki badania Eurobarometr oraz sprawozdanie Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) zostaną dziś przedstawione w Brukseli podczas konferencji z okazji Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach 2018 zatytułowanej: „One Health to Keep Antibiotics working”.

W ciągu ostatnich 15 lat UE była pionierem działań na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. W ubiegłym roku przyjęto nowy kompleksowy plan działania UE w sprawie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, w którym określono cele Komisji w tym zakresie w ramach polityki dotyczącej zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt i środowiska.

Ważnym krokiem będą przyszłe przepisy europejskie dotyczące leków weterynaryjnych i paszy leczniczej, w których określono szeroki zakres konkretnych środków służących zwalczaniu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe i promowaniu rozważnego i odpowiedzialnego stosowania tych środków. Począwszy od 2022 r. w UE nie będzie już możliwe stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych w celu pobudzania wzrostu zwierząt, profilaktyczne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych w paszy leczniczej ani profilaktyczne stosowanie antybiotyków w grupach zwierząt. Wprowadzone zostaną również ograniczenia dotyczące stosowania metafilaktycznego środków przeciwdrobnoustrojowych oraz możliwość stosowania niektórych środków przeciwdrobnoustrojowych wyłącznie u ludzi. Ponadto państwa spoza UE dokonujące wywozu do UE będą musiały przestrzegać zakazu stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w celu pobudzania wzrostu, jak również ograniczeń dotyczących środków przeciwdrobnoustrojowych przeznaczonych do stosowania wyłącznie u ludzi. Nowe przepisy UE zwiększają w ten sposób ochronę konsumentów europejskich przed ryzykiem rozprzestrzeniania się oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe poprzez import zwierząt lub produktów pochodzenia zwierzęcego.

Z uwagi na to, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest istotnym wyzwaniem zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu globalnym, współpraca międzynarodowa ma ogromne znaczenie. UE będzie nadal wspierać współpracę oraz wzmacnianie wytycznych dotyczących oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe we właściwych organizacjach międzynarodowych, takich jak WHO, OIE czy FAO, oraz podejmować aktywne działania w ramach grupy G-20 i przewodzić jej pracom.

Kontekst

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe polega na uodpornieniu mikroorganizmu na leki przeciwdrobnoustrojowe, na które był on pierwotnie wrażliwy. Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe występuje naturalnie, ale zjawisko to zostało znacznie spotęgowane przez nadmierne i niewłaściwe stosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych oraz niewłaściwe praktyki w zakresie kontroli zakażeń i higieny u ludzi i zwierząt. W opublikowanym niedawno w czasopiśmie Lancet badaniu Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz grupy współpracy w dziedzinie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe oszacowano, że w 2015 r. w Europie infekcje wywołane bakteriami opornymi na antybiotyki prawdopodobnie doprowadziły do śmierci 33 tys. osób.

Zwalczanie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe nie tylko prowadzi do poprawy stanu zdrowia, ale także przynosi znaczne korzyści gospodarcze. W opublikowanym na początku miesiąca sprawozdaniu OECD (przy wsparciu ze strony Komisji i ECDC) oszacowano, że dzięki zwiększeniu wysiłków na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe można zaoszczędzić do 4,8 mld dolarów rocznie w Europie, Ameryce Północnej i Australii.

Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach to europejska inicjatywa w zakresie zdrowia koordynowana przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) we współpracy z Komisją Europejską. Jej celem jest zapewnienie platformy i wsparcia dla krajowych kampanii na rzecz walki z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe, a w szczególności na rzecz rozważnego stosowania antybiotyków.

Dodatkowe informacje

• Specjalne badanie Eurobarometr nr 478 dotyczące oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe
• Polityka UE w zakresie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe: http://ec.europa.eu/dgs/health_food-safety/amr/index_en.htm
• Podnoszenie świadomości: https://antibiotic.ecdc.europa.eu/pl