Jaka przyszłość Europy?

Komisja Europejska przedstawiła sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej z 2023 r., w którym przeanalizowała, jak sprawić, aby podstawą otwartej strategicznej autonomii Europy były zrównoważony rozwój i dobrostan ludzi, oraz zaproponowała dziesięć konkretnych działań w tym kierunku.

Unii Europejskiej zależy na głębokiej i ambitnej transformacji, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej i zrównoważonego rozwoju w najbliższych dziesięcioleciach. Transformacja w stronę modelu zrównoważonego będzie miała kluczowe znaczenie dla wzmocnienia otwartej strategicznej autonomii UE, zapewnienia jej długoterminowej konkurencyjności, utrzymania jej modelu społecznej gospodarki rynkowej i umocnienia jej światowego przywództwa w nowej gospodarce o zerowej emisji netto. Aby odnieść sukces, UE będzie musiała stawić czoła kilku wyzwaniom i dokonać wyborów, które będą miały wpływ na europejskie społeczeństwa i gospodarki w niespotykanym dotąd tempie i na bezprecedensową skalę.

W sprawozdaniu z 2023 r. zawarto przegląd wyzwań, przed którymi stoi UE, i zaproponowano dziesięć obszarów działania, aby osiągnąć transformację. Aby zapewnić decydentom wskaźniki gospodarcze uwzględniające również dobrostan, w sprawozdaniu proponuje się dostosowanie produktu krajowego brutto (PKB) o różne czynniki, takie jak zdrowie i środowisko.

Takie podejście wzmocni strategiczną autonomię UE i jej globalną pozycję w dążeniu do odpornej gospodarki o zerowej emisji netto.

Sprawozdanie prognostyczne z 2023 r. ukazuje się w bardzo odpowiednim momencie. Komisja przedstawia ukierunkowaną na działania analizę kluczowych wyzwań, z którymi mierzyć się będzie UE w trakcie transformacji w stronę modelu zrównoważonego. W analizie uwzględniono nacisk, jaki kładziemy na dobrostan obecnych i przyszłych pokoleń, oraz nadrzędną potrzebę ochrony naszej planety. Chcemy utrzymać Europę w czołówce tej transformacji, wykorzystując jej wyjątkową społeczną gospodarkę rynkową i światową potęgę handlową. Tym, co przyczyni się do wzmocnienia wiodącej pozycji Europy na świecie oraz jej zdolności do samodzielnego działania i budowania silnych partnerstw z innymi, jest otwarta strategiczna autonomia Europy. Maroš Šefčovič, wiceprzewodniczący do spraw stosunków międzyinstytucjonalnych i prognozowania - 06/07/2023

Pokonywanie najważniejszych wyzwań społecznych i gospodarczych

Dążąc do transformacji w stronę modelu zrównoważonego, która obejmuje zarówno zrównoważony rozwój gospodarczy, jak i społeczny, UE musi zmierzyć się z kilkoma wyzwaniami, takimi jak:

• zmieniająca się sytuacja geopolityczna, która kształtuje opinię publiczną i postępowanie rządów na całym świecie, co utrudnia międzynarodową współpracę w kwestiach globalnych, takich jak zmiana klimatu czy transformacja energetyczna;
• potrzeba nowego modelu gospodarczego, w którym kładzie się nacisk na dobrostan ludzi i środowiska naturalnego, oddzielenie wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów i przejście na bardziej zrównoważoną produkcję i konsumpcję. Nawet 75 proc. przedsiębiorstw w strefie euro jest w dużym stopniu uzależnionych od zasobów naturalnych. Zrównoważoność gospodarcza, społeczna i środowiskowa są ze sobą nierozerwalnie związane;
• rosnące zapotrzebowanie na odpowiednie umiejętności na potrzeby zrównoważonej przyszłości. Duże znaczenie dla konkurencyjności UE będzie miała dostępność pracowników posiadających odpowiednie umiejętności techniczne i umiejętności miękkie: w przypadku 85 proc. przedsiębiorstw w UE brakuje obecnie pracowników posiadających kompetencje niezbędne do przeprowadzenia transformacji ekologicznej i cyfrowej;
• transformacja w stronę modelu zrównoważonego wymaga bezprecedensowych inwestycji. Osiągnięcie tego celu będzie zależało od zapewnienia wystarczającego finansowania zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego.

Dziesięć działań

W sprawozdaniu określono dziesięć obszarów, w których konieczna jest reakcja polityczna UE, aby głównym aspektem transformacji w stronę modelu zrównoważonego był w dalszym ciągu dobrostan ludzi i społeczeństwa:

1. Zapewnienie nowej europejskiej umowy społecznej i odnowionej polityki społecznej, a także skupienie się na usługach społecznych wysokiej jakości.
2. Pogłębienie jednolitego rynku, aby promować odporną gospodarkę o zerowej emisji netto, ze szczególnym uwzględnieniem otwartej strategicznej autonomii i bezpieczeństwa gospodarczego.
3. Zwiększenie oferty UE na arenie międzynarodowej w celu zacieśnienia współpracy z kluczowymi partnerami.
4. Wspieranie zmian w produkcji i konsumpcji na rzecz zrównoważonego rozwoju, ukierunkowanie regulacji i rozpowszechnianie zrównoważonego stylu życia.
5. Dążenie do „Europy inwestycji” przez podejmowanie działań publicznych mających pobudzić przepływy finansowe na potrzeby wspomnianych transformacji.
6. Dostosowanie budżetów publicznych do zrównoważonego rozwoju za sprawą skutecznych ram podatkowych i wydatków publicznych.
7. Dalsza zmiana wskaźników politycznych i gospodarczych w kierunku trwałego dobrobytu sprzyjającego włączeniu społecznemu, w tym przez dostosowanie PKB o różne czynniki.
8. Zadbanie o to, by wszyscy Europejczycy mogli przyczynić się do transformacji i w tym celu zwiększenie uczestnictwa w rynku pracy i skupienie się na przyszłych umiejętnościach.
9. Wzmocnienie demokracji i uczynienie ze sprawiedliwości pokoleniowej zasadniczego elementu kształtowania polityki, aby zwiększyć wsparcie dla przemian.
10. Uzupełnienie ochrony ludności o „zapobieganie zagrożeniom dla ludności” przez wzmocnienie unijnego zestawu narzędzi w zakresie gotowości i reagowania.

Co dalej?

Sprawozdanie prognostyczne z 2023 r. zostanie przedstawione państwom członkowskim UE na posiedzeniu Rady do Spraw Ogólnych zaplanowanym na 10 lipca. Oczekuje się, że oprócz prac nad prognozowaniem przeprowadzonych przez hiszpańską prezydencję Rady UE sprawozdanie Komisji będzie również stanowić wkład w dyskusję przywódców na nieformalnym posiedzeniu Rady Europejskiej w Granadzie w październiku 2023 r.

W listopadzie 2023 r. Komisja wraz z Parlamentem Europejskim zorganizuje doroczną konferencję na temat europejskiego systemu analiz strategicznych i politycznych (ESPAS). Będzie to okazja do przetestowania i omówienia kluczowych ustaleń zawartych w sprawozdaniu z 2024 r. na temat międzyinstytucjonalnych tendencji globalnych, przygotowanym wspólnie przez instytucje UE. Będzie to również okazja do przemyślenia dalszych działań.

Kontekst

Prognoza strategiczna wspiera dalekosiężne i ambitne działania Komisji służące realizacji sześciu naczelnych celów określonych przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen. Począwszy od 2020 r. przygotowywane są roczne sprawozdania dotyczące prognozy strategicznej, w których opisane są priorytety Komisji, jej program prac i wieloletnie programowanie.

Tegoroczne sprawozdanie opiera się na wcześniejszych edycjach, w których skupiono się na odporności jako nowym kompasie kształtowania polityki UE (2020 r.), na otwartej strategicznej autonomii UE (2021 r.) oraz na powiązaniu transformacji ekologicznej i cyfrowej (2022 r.).

Analiza przedstawiona w sprawozdaniu prognostycznym z 2023 r. opiera się na przeprowadzonym przez Wspólne Centrum Badawcze inkluzywnym i partycypacyjnym procesie prognozowania, uzupełnionym o szeroko zakrojone konsultacje z państwami członkowskimi, innymi instytucjami UE w ramach ESPAS i obywatelami w drodze zaproszenia do zgłaszania uwag opublikowanego na stronie „Wyraź swoją opinię”. Wyniki procesu prognozowania przedstawiono w sprawozdaniu Wspólnego Centrum Badawczego z cyklu „Nauka na rzecz polityki”, zatytułowanym „W kierunku sprawiedliwej i zrównoważonej Europy do 2050 r.: wybory społeczne i gospodarcze w ramach transformacji w stronę modelu zrównoważonego”.

Więcej informacji

• Sprawozdanie prognostyczne z 2023 r.: zrównoważony rozwój i dobrostan ludzi podstawą otwartej strategicznej autonomii Europy
• Strona internetowa sprawozdania dotyczącego prognozy strategicznej z 2023 r.
• Pytania i odpowiedzi na temat sprawozdania dotyczącego prognozy strategicznej z 2023 r.
• Zestawienie informacji
• Strona internetowa poświęcona prognozowaniu strategicznemu
• Sprawozdanie JRC z cyklu „Nauka na rzecz polityki”: w kierunku sprawiedliwej i zrównoważonej Europy do 2050 r.: wybory społeczne i gospodarcze w ramach transformacji w stronę modelu zrównoważonego