Surowsze kary za wykorzystywanie dzieci

Wykorzystywanie seksualne dzieci to haniebne przestępstwo, którego charakter znacznie się zmienił w ciągu ostatnich lat. W nowych przepisach rozszerzono definicje przestępstw oraz podwyższono kary i wprowadzono bardziej szczegółowe wymogi dotyczące prewencji i wsparcia dla ofiar. Proponowane zmiany są dopełnieniem wniosku Komisji z 2022 r. W przedstawionym wtedy rozporządzeniu określono obowiązki przedsiębiorstw internetowych w zakresie wykrywania, zgłaszania i usuwania ze swoich usług materiałów przedstawiających wykorzystywanie seksualne dzieci.

Zagrożenie wykorzystywaniem seksualnym jest realne, a skala tego zjawiska w UE nadal wzrasta. W sieci pojawiają się na przykład podręczniki dla pedofili, co świadczy o rosnącym ryzyku dla tych, którzy są najbardziej podatni na przemoc. Dodatkowe formy wykorzystywania nieletnich stają się możliwe za sprawą obecności dzieci w sieci oraz rozwoju technologii. Tylko w 2022 r. w UE odnotowano 1,5 mln zgłoszeń niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych.

Obecne przepisy unijne w tej dziedzinie pochodzą z 2011 r. Należy je dostosować do obecnej sytuacji, aby skuteczniej zapobiegać przestępstwom i lepiej chronić ich ofiary. We wniosku uwzględniono parę kluczowych kwestii.

• Rozszerzenie definicji przestępstw związanych z niegodziwym traktowaniem dzieci w celach seksualnych we wszystkich państwach członkowskich: jako przestępstwo zaklasyfikowano między innymi transmitowanie wykorzystywania seksualnego dzieci na żywo, a także posiadanie i udostępnianie podręczników dla pedofili. Do definicji przestępstwa włączono także używanie materiałów przedstawiających wykorzystywanie seksualne dzieci w produktach typu deepfake oraz generowanych przez sztuczną inteligencję.

• Lepsze ściganie przestępstw, zapobieganie im i wsparcie ich ofiar: we wniosku wydłużono okres, w którym ofiary będą mogły zgłaszać przypadki wykorzystywania seksualnego oraz podjąć działania przeciwko sprawcy. Nowe przepisy zapewnią ofiarom również prawo do rekompensaty finansowej, w uznaniu długofalowych szkód wywoływanych przez wykorzystywanie seksualne dzieci. W dodatku państwa członkowskie zostaną zobowiązane do wprowadzenia mechanizmu koordynacji, by w jak najlepszy sposób wykorzystać istniejące programy zapobiegania przestępstwom i pomocy ofiarom.

• Skuteczniejsze zapobieganie przestępstwom: we wniosku wezwano państwa członkowskie do zwiększenia finansowania działań upowszechniających wiedzę, zwłaszcza na temat zagrożeń w internecie. Ma to na celu sprawić, że przestrzeń wirtualna będzie bezpieczniejsza i lepsza dla dzieci i młodzieży. Dodatkowo zgodnie z nowymi przepisami osoby ubiegające się o pracę w bliskim kontakcie z dziećmi lub na rzecz organizacji zajmujących się walką z wykorzystywaniem seksualnym dzieci będą musiały przedstawić wyciąg z rejestru karnego.

• Oprócz tego zgłoszenie przestępstwa będzie obowiązkowe przynajmniej w przypadku zawodów, które mają bliski kontakt z dziećmi. Pomoże to pokonać poważną przeszkodę w walce z wykorzystywaniem seksualnym dzieci.

Co dalej?

W gestii Parlamentu Europejskiego i Rady leży teraz zawarcie porozumienia w sprawie przedłożonego wniosku. Po jego przyjęciu nowa dyrektywa zmieni obecnie obowiązujące przepisy. Wejdzie ona w życie 20 dni po publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Kontekst

Co piąte dziecko doznaje jakiejś formy przemocy seksualnej, zarówno w przestrzeni rzeczywistej, jak i wirtualnej. Internet w dużym stopniu wpłynął na zwiększenie skali tego zjawiska, umożliwiając sprawcom na spotykanie się w internecie oraz natychmiastowe dzielenie się zdjęciami i filmami przedstawiającymi poważną przemoc seksualną wobec dzieci – często bardzo małych. Przyjęty dzisiaj wniosek stanowi kolejny krok we wdrażaniu przez Komisję strategii UE na lata 2020–2025 na rzecz skuteczniejszej walki z niegodziwym traktowaniem dzieci w celach seksualnych. Walka z przemocą wobec dzieci oraz zapewnianie ochrony dzieci to zaś jeden z celów strategii UE na rzecz praw dziecka z 2021 r. Przekształcenie dyrektywy 2011/93/UE ma zapewnić, by we wszystkich państwach członkowskich obowiązywały jednakowe, przyjazne dzieciom zasady podejścia do wymiaru sprawiedliwości zgodnie z modelem Barnahus[1].

W marcu 2024 r. Komisja przedstawi zalecenie w sprawie zintegrowanych systemów ochrony dzieci, w których wzmocni środki ochrony dzieci przed wszelkimi formami przemocy, w tym przemocy w internecie.

Więcej informacji

• Wniosek o przekształcenie dyrektywy w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz materiałów przedstawiających niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych

• Wykorzystywanie seksualne dzieci – Komisja Europejska (europa.eu)

• Strategia UE na rzecz praw dziecka

• Wniosek z 2022 r. dotyczący rozporządzenia ustanawiającego przepisy w celu zapobiegania niegodziwemu traktowaniu dzieci w celach seksualnych i jego zwalczania

• Wniosek w sprawie przedłużenia okresu obowiązywania rozporządzenia tymczasowego

[1] Model Barnahus („dom dzieci”) to europejski model reagowania na wykorzystywanie seksualne dzieci. Zakłada on koordynację równoległych postępowań karnych i dotyczących dobra dziecka, łączących działania odpowiednych służb w taki sposób, by uniknąć ponownej wiktymizacji dziecka.

Niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych to haniebne przestępstwo, którego skutki rzutują na całe życie ofiar. Jesteśmy głęboko zaangażowani w to, by w naszej pracy priorytetem była ochrona dzieci i ich praw przed wszelkimi formami przemocy. Przez nowelizację dyrektywy wzmacniamy ochronę i prewencję oraz szerzymy świadomość i wsparcie na rzecz bezpiecznego i pielęgnującego środowiska dla tych, którzy są najbardziej podatni na zagrożenia. Bezpieczeństwo naszych dzieci to nasza odpowiedzialność, z której nie zrezygnujemy, bo każde dziecko jest ważne. Wiceprzewodnicząca Dubravka Šuica

W pracy nad budową europejskiej unii bezpieczeństwa musimy pochylić się nad walką z tym nikczemnym przestępstwem, jakim jest niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych. Usuwamy luki w prawie, które pozwalały przestępcom na dalsze działanie – zarówno w sieci, jak i poza nią. Dzięki nowym przepisom karnym ułatwimy ściganie przestępców, prowadzenie dochodzeń i wspieranie ofiar. Na nowo podkreślamy także znaczenie prewencji. To konieczne, byśmy nie tylko reagowali na przypadki wykorzystywania dzieci, ale przede wszystkim proaktywnie eliminowali warunki sprzyjające takiemu wykorzystywaniu. Margaritis Schinas, wiceprzewodniczący do spraw promowania naszego europejskiego stylu życia

Szybko rozwijające się technologie stwarzają nowe możliwości niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych w internecie. Oznacza to nowe wyzwania dla organów ścigania, by walczyć z tym skrajnie poważnym i szeroko występującym przestępstwem. Restrykcyjne prawo karne to podstawa. Dlatego podejmujemy dzisiaj ważny krok ku temu, by zapewnić skuteczne narzędzia prawne do ochrony dzieci i osądzenia sprawców. Są to rezultaty naszych zobowiązań podjętych w lipcu 2020 r. w ramach strategii UE na rzecz skuteczniejszej walki z niegodziwym traktowaniem dzieci w celach seksualnych. Ylva Johansson, komisarz do spraw wewnętrznych