Polityka spójności po 2020 roku

Na okres obowiązywania następnego długoterminowego budżetu UE na lata 2021-2027 Komisja proponuje unowocześnić politykę spójności – główną politykę inwestycyjną UE i jeden z jej najbardziej konkretnych przejawów solidarności.

Gospodarka UE przeżywa ożywienie, ale konieczne są dodatkowe wysiłki inwestycyjne w celu zaradzenia utrzymującym się różnicom między państwami członkowskimi oraz w ich obrębie. Dzięki budżetowi w wysokości 373 mld EUR [1] na lata 2021 – 2027 w ramach przyszłej polityki spójności możliwe są inwestycje, które pomogą w niwelowaniu tych różnic. Środki będą przepływały do regionów, które najbardziej potrzebują nadrobić zaległości rozwojowe w stosunku do pozostałej części Unii Europejskiej. Jednocześnie utrzymany zostanie silny i bezpośredni związek między UE a jej regionami oraz miastami.

Jyrki Katainen, wiceprzewodniczący Komisji odpowiedzialny za zatrudnienie, wzrost gospodarczy, inwestycje i konkurencyjność, zauważył: - Przez następną dekadę polityka spójności będzie wspomagać regiony w modernizacji ich przemysłu, inwestowaniu w innowacje oraz przechodzeniu do niskoemisyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym. Nasz wniosek przyczyni się również do stworzenia bardziej przyjaznego otoczenia biznesu w Europie poprzez stworzenie odpowiednich warunków dla wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i inwestycji.

Komisarz ds. polityki regionalnej Corina Crețu stwierdziła: - Proponujemy politykę spójności dla wszystkich regionów – politykę, która nie pozostawia nikogo w tyle. Uczyniliśmy ją bardziej elastyczną w celu dostosowania jej do nowych priorytetów i lepszej ochrony naszych obywateli. Uprościliśmy także przepisy, co przyniesie korzyści wszystkim podmiotom – począwszy od małych przedsiębiorstw i przedsiębiorców po szkoły i szpitale, którym łatwiej będzie pozyskać fundusze.

Głównymi elementami wniosku Komisji dotyczącego unowocześnienia polityki spójności są poniższe aspekty.

1. Koncentracja na najważniejsze priorytetach, w których przypadku UE może osiągnąć najlepsze wyniki: Większość inwestycji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności będzie przeznaczona na innowacje, wsparcie małych przedsiębiorstw, technologie cyfrowe i modernizację przemysłu. Środki zostaną również przeznaczone na przejście do niskoemisyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym i walkę ze zmianą klimatu, co przyczyni się do realizacji porozumienia paryskiego.

2. Polityka spójności dla wszystkich regionów i bardziej zindywidualizowane podejście do rozwoju regionalnego

• Inwestowanie we wszystkich regionach: regiony nadal pozostające w tyle pod względem wzrostu lub dochodu – najczęściej położone w południowej i wschodniej Europie – będą cały czas korzystać z istotnego wsparcia UE. W ramach polityki spójności inwestycje będą w dalszym ciągu przeznaczone na wszystkie regiony, ponieważ wiele z nich w całej Europie – w tym również w bogatszych państwach członkowskich – usiłuje z trudem przeprowadzić transformację przemysłową, zwalczać bezrobocie i dobrze sobie radzić w zglobalizowanej gospodarce.
• Podejście zindywidualizowane: w polityce spójności utrzymano podział na trzy rodzaje regionów: regiony słabo rozwinięte, regiony w okresie przejściowym i regiony lepiej rozwinięte. Aby ograniczyć rozwarstwienie i pomóc nadrobić zaległości rozwojowe regionom o niskim dochodzie i słabym wzroście, głównym kryterium przydziału zasobów pozostanie PKB na mieszkańca. Nowe kryteria mają ponadto na celu lepsze odzwierciedlanie lokalnych realiów – mianowicie bezrobocia młodzieży, niskiego wykształcenia zmiany klimatu i przyjmowania i integracji migrantów.
• Na szczeblu lokalnym: polityka spójności na lata 2021-2027 opowiada się za Europą, która wzmacnia poprzez wspieranie kolejnych strategii rozwoju na szczeblu lokalnym. Organy lokalne, miejskie i terytorialne będą bardziej zaangażowane w zarządzanie funduszami UE, a zwiększanie stopy współfinansowania zwiększy poczucie odpowiedzialności za projekty finansowane przez UE w regionach i miastach.

3. Mniej liczne, bardziej klarowne i krótsze przepisy oraz bardziej elastyczne ramy

• Upraszczanie dostępu do funduszy: Komisja proponuje, aby w długoterminowym budżecie UE przepisy zostały pozbawione ich zawiłości, ograniczono obciążenia administracyjne i wprowadzono lżejsze procedury kontroli dla przedsiębiorstw i przedsiębiorców korzystających ze wsparcia UE.
• Jednolity zbiór przepisów: siedem funduszy UE wdrażanych w partnerstwie z państwami członkowskimi („zarządzanie dzielone”) zostało objętych jednym zbiorem przepisów, co ułatwi pracę osób zarządzających programami w ramach funduszy UE. Uprości to tworzenie synergii – na przykład między funduszami polityki spójności a Funduszem Azylu i Migracji – w zakresie opracowywania lokalnych strategii integracji migrantów. Nowe ramy prawne umożliwią też tworzenie bardziej skutecznych powiązań z innymi unijnymi programami. Państwa członkowskie mogą na przykład zdecydować się na przesunięcie niektórych z ich środków w ramach polityki spójności na program InvestEU.
• Dostosowanie do potrzeb: nowe ramy połączą również stabilność niezbędną do długoterminowego planowania inwestycyjnego z odpowiednim poziomem elastyczności na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń. Przegląd śródokresowy określi, czy na okres dwóch ostatnich lat funkcjonowania programów niezbędne jest wprowadzenie zmian – w obrębie funduszy UE będzie istniała bowiem możliwość przesunięcia ograniczonej ilości środków.

4. Wzmocnienie powiązania z europejskim semestrem na potrzeby poprawienia otoczenia inwestycyjnego w Europie. Komisja zaproponowała wzmocnienie powiązania między polityką spójności a europejskim semestrem w celu stworzenia otoczenia przyjaznego dla biznesu i wzrostu gospodarczego, tak aby zarówno unijne, jak i krajowe inwestycje mogły w pełni osiągnąć swoje cele. Silniejsze wsparcie w ramach polityki spójności na rzecz reform strukturalnych zapewni pełną komplementarność i koordynację z nowym poprawionym Programem wspierania reform.

Kolejne kroki

2 maja Komisja Europejska przedstawiła po raz pierwszy swój wniosek dotyczący nowego długoterminowego budżetu UE, zarówno w cenach bieżących, jak i w cenach stałych z 2018 r., co jest bezprecedensowym krokiem w zakresie przejrzystości. W tym samym duchu Komisja publikuje dzisiaj krajowe alokacje w ramach polityki spójności dla państw członkowskich, zarówno w cenach bieżących, jak i w cenach stałych z 2018 r. (zob. załącznik).

Aby zapewnić jak najszybsze osiąganie konkretnych wyników w terenie, niezbędne jest szybkie osiągnięcie porozumienia w sprawie ogólnego długoterminowego budżetu UE i powiązanych wniosków sektorowych.

Opóźnienia podobne do tych, których doświadczono na początku bieżącego okresu programowania na lata 2014-2020 oznaczałoby, że 100 tys. projektów finansowanych z funduszy UE nie mogłoby się rozpocząć na czas – że wiele szkół potrzebujących pilnego remontu musiałoby poczekać na ten remont; że wyposażenie medyczne zostałoby dostarczone do szpitali z opóźnieniem lub że małe przedsiębiorstwa musiałyby planować inwestycje w warunkach niepewności.

Osiągnięcie w 2019 r. porozumienia w sprawie przyszłego budżetu długoterminowego umożliwi płynne przejście z obecnego długoterminowego budżetu (2014–2020) do nowego, a także zapewni przewidywalność i ciągłość finansowania z korzyścią dla wszystkich.

Więcej informacji:

Rozwój regionalny i polityka spójności po 2020 r.: Pytania i odpowiedzi

Teksty prawne i arkusze informacyjne::

• Rozwój regionalny i spójność: nowe ramy UE w skrócie
• Bardziej indywidualnie dopasowane podejście do rozwoju regionalnego.
• Uproszczone i bardziej elastyczne ramy prawne dla polityki spójności
• Silniejsze powiązania z europejskim semestrem i zarządzaniem gospodarczym w Unii
• Więcej szans dla synergii w ramach budżetu UE

Więcej informacji na temat budżetu UE w przyszłym okresie programowania można znaleźć tutaj.

ZAŁĄCZNIK

Przydział środków polityki spójności na lata 2021–2027

Wykazując bezprecedensową przejrzystość, w dniu 2 maja Komisja Europejska przedstawiła po raz pierwszy swój wniosek dotyczący nowego długoterminowego budżetu UE, zarówno w cenach bieżących, jak i w cenach stałych z 2018 r. W tym samym duchu Komisja publikuje również wszystkie istotne dane liczbowe dotyczące różnych programów wydatków, zarówno w cenach bieżących, jak i w cenach stałych z 2018 r.

[1] Ceny bieżące – z uwzględnieniem inflacji.