Zamówienia publiczne w parze z inwestycjami

Aby wzmocnić jednolity rynek oraz w ramach nieustannych wysiłków na rzecz pobudzania inwestycji w UE, Komisja Europejska przedstawiła inicjatywę mającą na celu udzielanie zamówień w sposób bardziej skuteczny i zrównoważony, przy pełnym wykorzystaniu technologii cyfrowych w celu uproszczenia i przyspieszenia procedur.

Wiceprzewodniczący do spraw miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności Jyrki Katainen skomentował: - Od objęcia urzędu w listopadzie 2014 r. umieściliśmy inwestycje w centrum uwagi, w szczególności poprzez przyciągnięcie kapitału prywatnego za pomocą Planu Inwestycyjnego dla Europy. Chcemy teraz w pełni wykorzystać potencjał zamówień publicznych, zapewniając, by 2 bln euro wydawane rocznie na usługi i produkty publiczne pobudzały naszą gospodarkę, stymulowały innowacje i przyczyniały się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju.

Elżbieta Bieńkowska, komisarz do spraw rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP, dodała: - Komisja Europejska przyjęła ważną inicjatywę w zakresie zamówień publicznych. Zamówienia publiczne mogą brzmieć jak coś bardzo biurokratycznego, czym ludzie interesują się tylko wtedy, gdy coś idzie nie tak, na przykład przy opóźnieniach czy błędach w udzielaniu zamówień publicznych na projekty finansowane z europejskich funduszy strukturalnych. Jednak temat ten jest bardzo ważny. Co roku administracje publiczne w Europie wydają 2 biliony euro na zakup usług i towarów publicznych, co stanowi 14 proc. PKB w UE 28!

Są to pieniądze naszych podatników. I idą one na usługi, z których obywatele Unii Europejskiej korzystają codziennie: autobusy, którymi jeżdżą do pracy, szkoły, dostawę energii elektrycznej, miejscowy basen, sprzątanie czy stołówkę na uniwersytecie. Dlatego w naszym wspólnym interesie leży to, aby pieniądze te były wydawane w sposób jak najbardziej wydajny.

Unia nadal chce ożywiać gospodarkę i pobudzać inwestycje, w szczególności poprzez plan inwestycyjny dla Europy i pozytywny kurs polityki budżetowej. Działaniom tym muszą jednak towarzyszyć reformy strukturalne wspierające innowacje i wzrost oraz usuwanie barier dla inwestycji na szczeblu krajowym i europejskim. Stąd też nacisk na sprawne funkcjonowanie zamówień publicznych, poprzez które wydatkuje się znaczną część pieniędzy publicznych. W Unii mamy już solidne prawodawstwo dotyczące zamówień publicznych. Teraz chcemy by administracje krajowe zaczęły z niego naprawdę korzystać.

Chcemy także nadal poprawiać dostęp małych i średnich przedsiębiorstw, tak ważnych dla gospodarki, do rynków zamówień publicznych w Unii oraz poza nią. Jest to kwestia szczególnie istotna do Polski, w której odsetek małych i średnich przedsiębiorstw biorących udział w przetargach w samej Polsce jest ciągle zbyt niski.

Na przedstawioną inicjatywę składają się cztery główne elementy:

• Określenie priorytetowych obszarów wymagających poprawy – państwa członkowskie zachęca się do opracowania strategicznego podejścia do zamówień publicznych w oparciu o sześć priorytetów: szersze stosowanie przy udzielaniu zamówień publicznych kryteriów ekologicznych, społecznych i dotyczących innowacyjności; profesjonalizacja nabywców publicznych; poprawa dostępu MŚP do rynków zamówień publicznych w UE oraz dostępu przedsiębiorstw z UE do zamówień publicznych w państwach trzecich; zwiększanie przejrzystości, spójności i jakości danych dotyczących zamówień publicznych; cyfryzacja procedur zamówień publicznych; oraz ściślejsza współpraca nabywców publicznych w całej UE.
• Dobrowolna ocena ex ante dużych projektów infrastrukturalnych – w przypadku złożonych projektów problemy mogą wystąpić już na samym początku, jeżeli zarządzający nimi nie w pełni rozumieją skomplikowane zasady, które mają zastosowanie do zamówień publicznych na dużą skalę. Komisja utworzy punkt informacyjny, w którym na wczesnym etapie będzie można uzyskać odpowiedzi na konkretne pytania dotyczące projektów o szacowanej wartości ponad 250 mln euro. W przypadku projektów o dużym znaczeniu dla danego państwa członkowskiego lub o całkowitej wartości szacunkowej przekraczającej 500 mln euro odpowiednie organy mogą się zwrócić do Komisji o sprawdzenie, czy kompletny plan zamówień jest zgodny z unijnymi przepisami dotyczącymi zamówień publicznych, co znacznie zmniejszy niepewność oraz ryzyko wystąpienia opóźnień i problemów prawnych. Mechanizm ten jest dobrowolny, opinia Komisji nie jest wiążąca, a informacje będą przetwarzane z zastrzeżeniem ścisłych wymogów poufności.
• Zalecenie w sprawie profesjonalizacji nabywców publicznych – Komisja zaleca podjęcie przez państwa członkowskie odpowiednich działań, aby zapewnić posiadanie przez nabywców publicznych umiejętności biznesowych, wiedzy technicznej i proceduralnej, niezbędnych do zapewnienia zgodności z przepisami i zagwarantowania podatnikom najlepszych towarów i usług za ich pieniądze. Komisja będzie ułatwiać wymianę dobrych praktyk i innowacyjnych podejść.
• Konsultacje w sprawie pobudzania innowacji poprzez zamówienia publiczne – Komisja rozpoczyna ukierunkowane konsultacje w celu zebrania od zainteresowanych stron uwag na temat sposobu pobudzania innowacyjności poprzez zamówienia na towary i usługi. Zamówienia na innowacje mogą dotyczyć wyników innowacji, a także innowacyjnych sposobów zakupu. Konsultacje potrwają do 31 grudnia i zostaną uwzględnione w przyszłych wytycznych dla organów publicznych, dotyczących takich kwestii jak określanie strategii, organizowanie wsparcia na rzecz zamówień publicznych w dziedzinie innowacji lub wykorzystanie sprzyjających innowacjom narzędzi dotyczących zamówień.

Komisja będzie nadal wspierać państwa członkowskie w pełnym wykorzystaniu możliwości oferowanych przez nowe zasady udzielania zamówień publicznych i oczekuje stworzenia partnerstwa z władzami i zainteresowanymi stronami w celu udoskonalenia zamówień w praktyce.

Kontekst

UE podejmuje bezprecedensowe wysiłki, by ożywić gospodarkę i pobudzić inwestycje, w szczególności poprzez plan inwestycyjny dla Europy i pozytywny kurs polityki budżetowej w ramach europejskiego semestru. Politykom tym muszą towarzyszyć reformy strukturalne wspierające innowacje i wzrost. W związku z tym zasadnicze znaczenie ma skoncentrowanie się na poprawie funkcjonowania jednolitego rynku i usuwaniu barier dla inwestycji na szczeblu krajowym i europejskim.

Znaczna część inwestycji publicznych w gospodarce europejskiej jest wydatkowana w drodze zamówień publicznych: 2 bln euro rocznie, co stanowi 14% PKB UE. Zapewnienie wydatkowania pieniędzy podatników w sposób skuteczny i wydajny leży we wspólnym interesie europejskim.

Prawodawstwo UE dotyczące zamówień publicznych wymaga, aby wszystkie zamówienia publiczne o wartości przekraczającej określony próg były przedmiotem przetargów przy poszanowaniu zasad przejrzystości, równego traktowania i niedyskryminacji. Zasady te dodatkowo uproszczono w 2014 r. Organy zachęca się, by zamiast udzielania zamówień jedynie na podstawie najlepszej ceny włączały kryteria jakościowe, wymagały rozwiązań innowacyjnych i energooszczędnych lub kładły nacisk na podejścia zrównoważone i integracyjne.

Komisja nadal uważnie monitoruje transpozycję unijnych przepisów dotyczących zamówień publicznych do prawa krajowego i pomaga organom publicznym w zrozumieniu oraz pełnym wykorzystaniu możliwości w zakresie zamówień publicznych.

Równolegle, jak zapowiedziano w strategii dotyczącej polityki przemysłowej, Komisja nadal dąży do zawarcia ambitnych rozdziałów dotyczących zamówień publicznych w umowach o wolnym handlu, pomagając w ten sposób przedsiębiorstwom z UE sprzedawać za granicą. Istnieje pilna potrzeba przezwyciężenia obecnego impasu w Radzie w odniesieniu do wniosku Komisji w sprawie instrumentu dotyczącego udzielania zamówień publicznych w kontekście międzynarodowym.

Dodatkowe informacje:

• MEMO/17/3544: Często zadawane pytania
• Zestawienie informacji
• Komunikaty: Usprawnienie zamówień publicznych w Europie i dla Europy
• Ocena ex ante dużego projektu zamówień
• Wytyczne dotyczące profesjonalizacji nabywców publicznych
• Konsultacje z zainteresowanymi stronami w sprawie wytycznych dotyczących zamówień publicznych na innowacje
• Unijne przepisy w dziedzinie zamówień publicznych