Wsparcie dla Bałkanów Zachodnich

Komisja Europejska przyjęła dziś nowy plan wzrostu gospodarczego dla Bałkanów Zachodnich, którego celem jest umożliwienie temu regionowi czerpania niektórych korzyści z członkostwa w UE jeszcze przed przystąpieniem do niej, pobudzenie wzrostu gospodarczego i przyspieszenie bardzo potrzebnej konwergencji społeczno-gospodarczej. Realizacja tego planu powinna umożliwić partnerom zintensyfikowanie reform i inwestycji, które pozwolą znacząco przyspieszyć rozwój ich gospodarek oraz proces rozszerzenia UE. Na lata 2024-2027 zaproponowano więc nowy instrument wsparcia reform i wzrostu gospodarczego na Bałkanach Zachodnich o wartości 6 mld euro. Płatności w ramach tego instrumentu będą miały miejsce dopiero, gdy uzgodnione reformy zostaną przeprowadzone.

Nowy plan wzrostu gospodarczego dla Bałkanów Zachodnich opiera się na czterech filarach, których celem jest:

1. wzmocnienie integracji gospodarczej z jednolitym rynkiem Unii Europejskiej, pod warunkiem że Bałkany Zachodnie dostosują się do przepisów jednolitego rynku oraz jednocześnie otworzą odpowiednie sektory i obszary gospodarki dla wszystkich swoich sąsiadów, zgodnie z zasadą wspólnego rynku regionalnego. W tym zakresie proponuje się siedem działań priorytetowych:
   1. swobodny przepływ towarów;
   2. swobodny przepływ usług i pracowników;
   3. dostęp do jednolitego obszaru płatności w euro (SEPA);
   4. ułatwienie transportu drogowego;
   5. integracja i dekarbonizacja rynków energii;
   6. jednolity rynek cyfrowy; 
   7.  integracja w ramach przemysłowych łańcuchów dostaw;            
2. wzmocnienie integracji gospodarczej Bałkanów Zachodnich w ramach wspólnego rynku regionalnego opartego na przepisach i standardach UE, która może spowodować dziesięcioprocentowy wzrost gospodarczy;
3. przyspieszenie kluczowych reform dotyczących m. in. kwestii podstawowych, wspieranie Bałkanów Zachodnich na drodze do członkostwa w UE, poprawa ich zrównoważonego wzrostu gospodarczego, w tym poprzez przyciąganie inwestycji zagranicznych i wzmacnianie stabilności w regionie;
4. zwiększenie pomocy finansowej w celu wsparcia reform za pośrednictwem instrumentu wsparcia reform i wzrostu gospodarczego na Bałkanach Zachodnich w latach 2024–2027, czyli wniosku dotyczącego nowego instrumentu o wartości 6 mld euro (w tym 2 mld euro w formie dotacji i 4 mld euro w formie pożyczek preferencyjnych), przy czym płatności będą zależały od tego, czy partnerzy z Bałkanów Zachodnich dokonają konkretnych reform społeczno-gospodarczych i konkretnych reform dotyczących kwestii podstawowych.

W ramach planu wzrostu gospodarczego każdy partner z Bałkanów Zachodnich zostanie poproszony o przygotowanie programu reform opartego na istniejących zaleceniach, w tym na zaleceniach z corocznego pakietu „rozszerzenie” i krajowych programów reform gospodarczych. Program reform zostanie skonsultowany z Komisją, przez nią oceniony i przyjęty.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, powiedziała: Dzięki przyjęciu nowego planu wzrostu gospodarczego dla Bałkanów Zachodnich o wartości 6 mld euro zbliżamy gospodarki Bałkanów Zachodnich do UE. Potencjał tego planu wzrostu gospodarczego jest wyjątkowy. Na przestrzeni najbliższych 10 lat może on podwoić gospodarkę Bałkanów Zachodnich. Dzięki połączeniu reform i inwestycji już wkrótce umożliwi on Bałkanom Zachodnim korzystanie z kluczowych obszarów naszego jednolitego rynku, w tym swobodnego przepływu towarów, usług i pracowników, jednolitego obszaru płatności w euro, transportu, energii i jednolitego rynku cyfrowego.

Co dalej?

W ramach śródokresowego przeglądu WRF Parlament Europejski i Rada przeanalizują wniosek w sprawie proponowanego instrumentu. Po jego przyjęciu sześcioro partnerów z Bałkanów Zachodnich zostanie poproszonych o przedstawienie indywidualnych programów reform społeczno-gospodarczych i reform dotyczących kwestii podstawowych, których dokonają oni w ramach planu wzrostu gospodarczego, aby pobudzić wzrost gospodarczy i konwergencję w latach 2024–2027. Niezbędnym jest, aby Serbia i Kosowo zaangażowały się w konstruktywny, wspierany przez UE dialog w celu normalizacji stosunków, prowadzony pod przewodnictwem Wysokiego Przedstawiciela.

Kontekst

Konwergencja gospodarcza to istotny element zbliżania krajów Bałkanów Zachodnich do UE. Obecnie konwergencja między partnerami z Bałkanów Zachodnich a UE nie postępuje wystarczająco szybko, a średni PKB na mieszkańca według standardów siły nabywczej wynosi w przypadku naszych partnerów z Bałkanów Zachodnich od 30 do 50 proc. średniej UE.

Integracja z jednolitym rynkiem UE była głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego wszystkich krajów, które przystąpiły do UE. W przeszłości wyraźnie widoczny był pozytywny wpływ integracji z jednolitym rynkiem UE na PKB i poziom dochodów danego kraju.

Więcej informacji:

Komunikat Komisji w sprawie nowego planu wzrostu gospodarczego

Notatka prasowa w formie pytań i odpowiedzi

Nota faktograficzna – Nowy plan wzrostu gospodarczego dla Bałkanów Zachodnich

Wystąpienie komisarza Várhelyia przed Komisją Spraw Zagranicznych (AFET) w sprawie przedstawienia nowego planu wzrostu gospodarczego (zostanie udostępnione później)

Wystąpienie komisarza Várhelyia na konferencji prasowej w sprawie nowego planu wzrostu gospodarczego (zostanie udostępnione później)

Cytat(y)

Dzięki przyjęciu nowego planu wzrostu gospodarczego dla Bałkanów Zachodnich o wartości 6 mld euro zbliżamy gospodarki Bałkanów Zachodnich do UE. Potencjał tego planu wzrostu gospodarczego jest wyjątkowy. Na przestrzeni najbliższych 10 lat może on podwoić gospodarkę Bałkanów Zachodnich. Dzięki połączeniu reform i inwestycji już wkrótce umożliwi on Bałkanom Zachodnim korzystanie z kluczowych obszarów naszego jednolitego rynku, w tym swobodnego przepływu towarów, usług i pracowników, jednolitego obszaru płatności w euro, transportu, energii i jednolitego rynku cyfrowego.

Ursula von der Leyen, President of the European Commission - 08/11/2023

W ramach nowego planu wzrostu gospodarczego dla Bałkanów Zachodnich oferujemy naszym partnerom zachętę do osiągania postępów we wprowadzaniu istotnych reform społeczno-gospodarczych i reform dotyczących kwestii podstawowych. Plan ten może również przyspieszyć postępy w zakresie normalizacji stosunków między Kosowem a Serbią w drodze dialogu wspieranego przez UE. Każdy z naszych partnerów na Bałkanach Zachodnich ma możliwość pobudzenia swojego wzrostu gospodarczego i uzyskania dostępu do europejskiego jednolitego rynku jeszcze przed przystąpieniem do UE. Leży to również w interesie UE jako całości.

JosepBorrell, wysoki przedstawiciel i wiceprzewodniczący - 08/11/2023

Nowy plan wzrostu gospodarczego dla Bałkanów Zachodnich oraz nowy instrument wsparcia reform i wzrostu gospodarczego opierają się na skutecznie uruchomionym w 2020 r. planie gospodarczo-inwestycyjnym dla Bałkanów Zachodnich o wartości 30 mld euro. Nowy plan wzrostu o wartości 6 mld euro to wyjątkowy sposób przyspieszenia rzeczywistej integracji społeczno-gospodarczej w regionie. Przyspieszamy wdrażanie podstawowych reform i otworzymy nasz jednolity rynek dla Bałkanów Zachodnich. Zmniejszy to przepaść gospodarczą między Unią Europejską a naszymi partnerami i przygotuje ich do konkurencji na jednolitym rynku UE, tak aby mogli oni od samego początku czerpać korzyści z członkostwa w UE.

OlivérVárhelyi, komisarz do spraw sąsiedztwa i rozszerzenia - 08/11/2023