Zgodnie z zapowiedzią przewodniczącego KE Jean-Claude'a Junckera w liście intencyjnym z 13 września Komisja Europejska proponuje środki zmierzające do utrzymania i umocnienia strefy Schengen. Komisja proponuje zaktualizować kodeks graniczny Schengen, aby dostosować jego przepisy dotyczące przywracania tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych do obecnej konieczności reagowania na zmieniające i utrzymujące się poważne zagrożenia dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego. Wprowadza się także silniejsze zabezpieczenia proceduralne, aby zagwarantować, że wprowadzenie tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych pozostanie wyjątkiem – środkiem stosowanym w ostateczności, tylko w razie konieczności i w sposób proporcjonalny, co ograniczy wpływ na swobodny przepływ osób. Komisja publikuje również komunikat na temat środków, które już podjęto w celu reagowania na zagrożenia dla bezpieczeństwa na granicach zewnętrznych i na terenie strefy Schengen. Wydaje także zalecenie, w którym wyjaśnia państwom członkowskim, jak mogą lepiej stosować, w razie potrzeby, obecne przepisy dotyczące tymczasowych kontroli granicznych.
Pierwszy wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Frans Timmermans powiedział: - Przepisy kodeksu granicznego Schengen dotyczące przywracania kontroli na granicach wewnętrznych powstały w innych czasach, kiedy mieliśmy przed sobą inne wyzwania. Wyjątkowe okoliczności, z jakimi mamy obecnie do czynienia, takie jak zwiększone zagrożenie terrorystyczne, sprawiają, że proponujemy zmiany w kodeksie granicznym Schengen, aby dostosować go do obecnych realiów. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość działania w sytuacji wyjątkowej, kiedy znajdują się w obliczu poważnego zagrożenia dla ich porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego. Jednocześnie powinno to podlegać silnym obostrzeniom. W ten sposób zapewniamy swobodę przemieszczania i dbamy o bezpieczeństwa w strefie Schengen.
Komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos stwierdził: - Strefa Schengen to jedno z największych osiągnięć europejskiej integracji i w pełni angażujemy się w jej ochronę, utrzymanie i umocnienie. Brak kontroli granicznej na granicach wewnętrznych to sama istota Schengen. Ale na wspólny obszarze bez granic wewnętrznych obawy o bezpieczeństwo są również wspólne. Dlatego musimy dołożyć wszelkich starań, aby zachować odpowiednią równowagę między swobodą przepływu i mobilnością z jednej strony a bezpieczeństwem z drugiej. Możemy to osiągnąć jedynie dzięki skoordynowanym i jednolitym ramom Schengen, które powinny także obejmować Rumunię i Bułgarię.
Komisarz ds. unii bezpieczeństwa Julian King stwierdził: Państwo członkowskie UE powinny być w stanie podejmować działania w celu poprawy swojego bezpieczeństwa – w wyjątkowych okolicznościach oraz z poszanowaniem ogromnego znaczenia strefy Schengen i korzyści, jakie z niej wynikają.
W ostatnich latach Komisja wiele zrobiła, aby zwiększyć bezpieczeństwo w strefie Schengen oraz poprawić zarządzanie na jej granicach zewnętrznych. Wcześniej już kilkakrotnie wprowadzano zmiany do kodeksu granicznego Schengen, aby spełniał on swoje zadanie. Państwa członkowskie korzystają z przepisów Schengen, aby wprowadzać tymczasowe kontrole na przewidziany prawem okres i na określonych warunkach, szanując i zabezpieczając ogólne funkcjonowanie systemu Schengen. Dotychczasowe narzędzia dobrze służyły Europie, ale przy nowych wyzwaniach w zakresie bezpieczeństwa kodeks graniczny Schengen trzeba unowocześnić, aby przedłużyć dopuszczalne okresy kontroli na granicach wewnętrznych oraz wprowadzić silniejsze zabezpieczenia. W swoich dzisiejszych wnioskach Komisja proponuje aktualizację przepisów, a jednocześnie dąży do tego, aby były one stosowane bardziej efektywnie i jedynie w sytuacjach wyjątkowych jako środek ostateczny – w razie konieczności i w sposób proporcjonalny. Udoskonalone przepisy również zaostrzają obowiązek współpracy z ościennymi państwami członkowskimi, w szczególności aby ograniczyć skutki dla swobodnego przepływu osób.
Ponadto, aby zapewnić lepsze wspólne stosowanie kodeksu granicznego Schengen i innych przepisów z nim związanych i przypominając wezwanie przewodniczącego Junckera zawarte w orędziu o stanie Unii, Komisja w swoim komunikacie apeluje do Rady o przyjęcie decyzji o pełnym włączeniu Bułgarii i Rumunii do strefy Schengen; natomiast Chorwacja powinna stać się jej pełnoprawnym członkiem, jak tylko spełnione zostaną wszystkie kryteria.
Ulepszenie kodeksu granicznego Schengen w obliczu obecnych zagrożeń
Dotychczasowe przepisy w sprawie tymczasowego przywracania kontroli na granicach wewnętrznych okazały się wprawdzie w większości wystarczające, ale przewidziane w nich okresy mogą nie zawsze być odpowiednie, kiedy państwa członkowskie stają w obliczu poważnych zagrożeń dla porządku publicznego i bezpieczeństwa wewnętrznego. Dlatego Komisja proponuje przedłużyć obowiązujące okresy przewidziane w art. 25 i 27 kodeksu granicznego Schengen do jednego roku (zamiast sześciu miesięcy). Jednocześnie wprowadza ostrzejsze wymogi proceduralne – m.in. nakłada na państwa członkowskie obowiązek przeprowadzenia analizy w celu stwierdzenia, czy istniejących zagrożeń nie można by skuteczniej zniwelować przy pomocy alternatywnych środków, oraz przedstawienia szczegółowej oceny ryzyka.
Zgodnie z proponowanymi dziś przepisami państwa członkowskie będą również mogły wyjątkowo przedłużyć okres kontroli, jeżeli to samo zagrożenie będzie utrzymywać się przez ponad rok i jeżeli w celu zniwelowania tego zagrożenia wprowadziły na swoim terytorium odpowiednie wyjątkowe środki krajowe, np. wprowadziły stan wyjątkowy. Takie przedłużenie wymagałoby zalecenia Rady, która musiałaby uwzględnić opinię Komisji. Maksymalny okres przedłużenia wynosiłby 6 miesięcy, przy czym z możliwości tej można by było skorzystać nie więcej niż trzy razy w maksymalnym okresie dwóch lat.
W oczekiwaniu na przyjęcie tych zmian legislacyjnych Komisja wydała dziś także wytyczne w postaci zalecenia dla państw członkowskich w sprawie lepszego stosowania istniejących przepisów dorobku Schengen. Komisja przypomina państwom członkowskim, że wprowadzenie tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych musi pozostać środkiem wyjątkowym stosowanym w ostateczności, że należy ograniczyć jego wpływ na swobodny przepływ osób oraz że w pierwszej kolejności należy stosować środki alternatywne, takie jak kontrole policyjne oraz współpraca transgraniczna. Państwa członkowskie mają obowiązek przeprowadzać regularne oceny wszelkich tymczasowych kontroli, wymieniać się informacjami i współpracować z zainteresowanymi państwami członkowskimi oraz powstrzymać się od wszelkich nieuzasadnionych środków.
Ponadto, aby państwa członkowskie mogły stawiać wspólnie czoła zagrożeniom, współpracując ze sobą we wzmocnionej strefie Schengen, Bułgaria i Rumunia powinny jak najszybciej stać się jej pełnoprawnymi członkami. Rada powinna podjąć decyzję o zatwierdzeniu ich przystąpienia do strefy Schengen i zniesieniu kontroli na granicach wewnętrznych między tymi państwami członkowskimi a ich sąsiadami z UE. Bułgaria i Rumunia wykazały, że są zdolne chronić granice zewnętrzne UE i w związku z tym powinny stać się członkami naszej strefy bez granic wewnętrznych.
Informacje ogólne
Strefa Schengen to największa strefa swobodnego podróżowania na świecie. Umożliwia ona swobodne przemieszczanie się ponad 400 milionom obywateli Unii oraz osobom odwiedzającym Europę. Pozwala też korzystać ze swobodnego przepływu towarów i usług. Strefa Schengen to jedno z największych osiągnięć europejskiej integracji, które należy chronić i utrzymać.
Od czasu powstania strefy Schengen mieliśmy do czynienia z różnymi rodzajami wyzwań i zagrożeń. Przepisy Schengen zapewniają ogólne funkcjonowanie systemu Schengen i umożliwiają reagowanie na wyzwania. Na przykład w wyniku wtórnych przepływów migrantów o nieuregulowanym statusie i niedociągnięć w zarządzaniu granicami zewnętrznymi w Grecji Komisja uruchomiła procedurę przewidzianą w art. 29 kodeksu granicznego Schengen. Umożliwiło to ponowne wprowadzenie kontroli na granicach wewnętrznych w pięciu krajach, które najbardziej odczuły tego skutki (Austria, Dania, Niemcy, Norwegia, Szwecja), na podstawie szczegółowej oceny Schengen przeprowadzonej przez Komisję.
Więcej informacji:
- Pytania i odpowiedzi: Utrzymanie i umocnienie strefy Schengen
- Komunikat na temat utrzymania i umocnienia strefy Schengen
- Rozporządzenie zmieniające przepisy mające zastosowanie do tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych
- Zalecenie dotyczące wdrożenia przepisów kodeksu granicznego Schengen dotyczących tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w strefie Schengen
- Zestawienie informacji: Wyjaśnienie przepisów kodeksu Schengen – wrzesień 2017
- Komunikat: Przywrócenie strefy Schengen – Plan działania
Informacje szczegółowe
- Data publikacji
- 27 września 2017
- Autor
- Przedstawicielstwo w Polsce