Według tegorocznego wydania Monitora Kształcenia i Szkolenia w UE, publikowanego przez KE, państwa członkowskie poczyniły postępy w realizacji istotnych celów unijnych. Powinny jednak dostosować swoje systemy kształcenia, tak aby sprzyjały one włączeniu społecznemu, w szczególności w kontekście integracji nowo przybyłych uchodźców i migrantów.
Europa opiera się na skutecznych systemach kształcenia, które umożliwiają młodym ludziom zdobywanie umiejętności niezbędnych do funkcjonowania jako obywatele i budowania ich kariery zawodowej. Szkoły, uniwersytety oraz instytucje kształcenia i szkolenia zawodowego są podstawą wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy, innowacyjności i spójności społecznej. W wydaniu monitora – 2016 r. Komisja Europejska analizuje, na jakim etapie znajdują się obecnie systemy kształcenia oraz wskazuje, że przed państwami członkowskimi stoi podwójne zadanie zapewnienia odpowiednich inwestycji finansowych i kształcenia o wysokiej jakości dla młodych ludzi z różnych środowisk – w tym uchodźców i migrantów.
Tibor Navracsics, unijny komisarz ds. edukacji, kultury, młodzieży i sportu, stwierdził: - Europejskie systemy kształcenia mogą odegrać istotną rolę w stawieniu czoła tak ważnym problemom jak długotrwałe bezrobocie młodzieży i powolny wzrost gospodarczy, jak również nowym wyzwaniom takim jak kryzys uchodźczy. Kształcenie odegra jednak tę rolę jedynie wówczas, gdy będzie przynosić dobre rezultaty. Bardziej niż kiedykolwiek musimy zapewnić, by dzięki systemowi kształcenia młody człowiek mógł stać się aktywnym i niezależnym obywatelem oraz znaleźć satysfakcjonującą pracę. Nie jest to jedynie kwestia zapewnienia zrównoważonego wzrostu i innowacji. Ta kwestia dotyczy równego traktowania.
Komisja wspiera państwa członkowskie w reformowaniu i udoskonalaniu systemów kształcenia poprzez współpracę polityczną, analizę porównawczą i programy finansowania takie jak Erasmus+. Monitor jest integralną częścią tych działań. Prezentowanie licznych środków z zakresu polityki, które zostały wypróbowane w praktyce, oraz ożywienie dialogu pomogło państwom członkowskim we wprowadzaniu udoskonaleń w ich własnych systemach kształcenia.
Jeżeli chodzi o inwestycje przeznaczone na edukację, ostatnie dane statystyczne zaprezentowane w monitorze (2014 r.) wskazują na to, że publiczne wydatki na edukację w UE zaczęły wzrastać po trzech kolejnych latach, w których nakłady te malały. W całej UE publiczne wydatki na edukację wzrosły rocznie o 1,1 proc. Wzrost odnotowano w około dwóch trzecich państw członkowskich. W sześciu państwach wzrost był większy niż 5 proc. (Bułgaria, Łotwa, Malta, Rumunia i Słowacja). W 2014 r. dziesięć państw członkowskich obniżyło jednak swoje wydatki na edukację w porównaniu z 2013 r. (Austria, Belgia, Chorwacja, Cypr, Estonia, Finlandia, Grecja, Włochy, Litwa i Słowacja).
Jednocześnie potrzebne są dodatkowe wysiłki, aby systemy kształcenia stały się bardziej włączające. Kształcenie jest potężną siłą przyczyniającą się do integracji młodych ludzi wywodzących się ze społeczności migrantów. Nadal jednak ich wyniki wypadają gorzej niż wyniki rodowitych mieszkańców. W 2015 r. wśród osób ze środowisk migrantów odnotowano wyższy odsetek osób przedwcześnie kończących kształcenie (19 proc.) i niższy odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe (36,4 proc.) niż w populacji rodowitych mieszkańców (10,1 proc. i 39,4 proc. odpowiednio).
Wskazuje to na konieczność zintensyfikowania działań przez państwa członkowskie – w szczególności ze względu na wzrost liczby uchodźców i migrantów przybywających do UE (1,25 mln w 2015 r. w porównaniu z 400 000 w 2013 r.). Około 30 proc. nowo przybyłych osób jest w wieku poniżej 18 r. życia; większość z nich – poniżej 34 r. życia. Ze względu na ich młody wiek kształcenie jest wyjątkowo ważnym narzędziem przyczyniającym się do ich integracji w społeczeństwie.
Jak wskazują informacje zawarte w monitorze kilka państw członkowskich podjęło wysiłki, aby zaradzić temu problemowi. Państwa te podkreślają, że stosują szereg środków – począwszy od znacznego wsparcia finansowego po konkretne i innowacyjne rozwiązania pozwalające na uzupełnienie braków umiejętności. Na przykład Austria utworzyła klasy przejściowe w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego oraz kształcenia ogólnego. Niemcy rozważają przyjęcie do pracy ponad 40 000 nauczycieli i tysięcy pracowników socjalnych, którzy pomogą w nauczaniu w związku ze stworzeniem w systemie kształcenia około 300 000 nowych miejsc – począwszy od wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem po kształcenie i szkolenie zawodowe. Szwecja zreformowała zasady dotyczące przyjmowania i skolaryzacji nowo przybyłych uczniów poprzez stworzenie systemu wczesnej oceny umiejętności (w ciągu dwóch miesięcy od pojawienia się uczniów w szkole). Finlandia podwyższyła wsparcie finansowe dla gmin na potrzeby organizacji kursów przygotowawczych. Francja – oprócz innych działań – planuje wdrożenie programu polegającego na „zapraszaniu rodziców do szkół, tak aby integracja odniosła sukces”. Natomiast Belgia wzmocniła zdolność przyjmowania w klasach i liczbę nauczycieli języków.
Kontekst
Monitor Kształcenia i Szkolenia z 2016 r. to piąte wydanie corocznego sprawozdania, w którym przedstawia się zmiany w systemach kształcenia i szkolenia w Europie poprzez przedstawienie szerokiego wachlarza zweryfikowanych danych. W ten sposób mierzy się postępy Europy w osiąganiu głównych celów strategii „Europa 2020” dotyczących kształcenia w ramach szerszej unijnej strategii na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
W monitorze analizuje się główne wyzwania dla europejskich systemów kształcenia oraz prezentuje środki z zakresu polityki, które mogą przyczynić się do dostosowania tych systemów do potrzeb społeczeństwa i rynku pracy. Na to sprawozdanie składają się: porównanie państw członkowskich, dwadzieścia osiem szczegółowych sprawozdań dotyczących poszczególnych państw oraz specjalna strona internetowa zawierająca dodatkowe dane i informacje. Ożywienie inwestycji i realizację priorytetów polityki dotyczącej kształcenia wspomogą plan inwestycyjny dla Europy, program Erasmus+, europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, w tym Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, jak również program „Horyzont 2020”.
Dodatkowe informacje
Informacje szczegółowe
- Data publikacji
- 7 listopada 2016
- Autor
- Przedstawicielstwo w Polsce