Edukacja na całe życie

Przedstawione koncepcje będą stanowiły wkład w dyskusję na temat przyszłości edukacji i kultury, którą przywódcy UE podejmą w ramach szczytu społecznego 17 listopada 2017 r. w Göteborgu. Komisja uważa, że wykorzystanie w pełni potencjału edukacji i kultury jako sił napędowych wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i sprawiedliwości społecznej, jak również jako sposobu na doświadczenie europejskiej tożsamości w całej jej różnorodności, leży we wspólnym interesie wszystkich państw członkowskich.

Wiceprzewodniczący do spraw miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności Jyrki Katainen skomentował: - Dzięki wspólnym wysiłkom Europa jako całość mogłaby kształtować swoją przyszłość, lepiej stawiać czoła wyzwaniom i wzmocnić odporność. Jednym z największych osiągnięć Europy było budowanie mostów na naszym kontynencie i utworzenie przestrzeni swobodnego przepływu pracowników i obywateli.Wciąż jednak w obszarze edukacji istnieją pewne przeszkody. Do 2025 r. powinniśmy sprawić, by w Europie granice nie utrudniały nauki, podejmowania studiów i prowadzenia badań naukowych i by studia, nauka lub praca w innym państwie członkowskim stanowiły normę.

Komisarz do spraw edukacji, kultury, młodzieży i sportu Tibor Navracsics powiedział: - Budując przyszłość Europy, musimy wypracować ambitny, wspólny plan, który pomoże nam wykorzystać kulturę i edukację jako siłę napędową jedności. Edukacja odgrywa kluczową rolę, ponieważ to ona zapewnia nam umiejętności konieczne do tego, by stać się aktywnymi członkami naszych coraz bardziej złożonych społeczeństw. To edukacja pomaga nam przystosowywać się do szybko zmieniającego się świata, budować tożsamość europejską, zrozumieć inne kultury, zdobywać nowe umiejętności potrzebne do funkcjonowania w mobilnym i wielokulturowym społeczeństwie, gdzie stopień cyfryzacji jest coraz bardziej zaawansowany.

W deklaracji rzymskiej z marca 2017 r. przywódcy UE zobowiązali się do utworzenia Unii, w której młodzi ludzie mają dostęp do kształcenia i szkolenia najwyższej jakości i mogą uczyć się i znajdować zatrudnienie na całym kontynencie. Komisja jest zdania, że edukacja i kultura mogą w dużym stopniu pomóc stawić czoło wyzwaniom, takim jak starzejąca się siła robocza, postępująca cyfryzacja, przyszłe zapotrzebowanie na umiejętności, konieczność promowania umiejętności krytycznego myślenia i korzystania z mediów w epoce rozpowszechniania w internecie tzw. alternatywnych faktów i dezinformowania odbiorców, a także potrzeba zadbania o większe poczucie przynależności do wspólnoty w związku z falą populizmu i ksenofobii.

Europejski obszar edukacji powinien oznaczać:

Urzeczywistnienie idei mobilności, z której korzystają wszyscy: czerpanie z pozytywnych doświadczeń programu Erasmus + i Europejskiego Korpusu Solidarności i zwiększanie uczestnictwa w nich, a także stworzenie unijnej karty studenta zapewniającej nowy i przyjazny dla użytkowników sposób przechowywania informacji na temat ścieżki kształcenia danej osoby;
Wzajemne uznawanie dyplomów: zainicjowanie tzw. procesu sorbońskiego, w oparciu o proces boloński, w celu przygotowania gruntu pod wzajemne uznawanie dyplomów szkół wyższych i świadectw szkolnych;
Zacieśnienie współpracy dotyczącej opracowywania programów nauczania: wydawanie zaleceń w celu zagwarantowania systemów edukacji, które pozwalają na zdobywanie wiedzy, umiejętności i kompetencji niezbędnych we współczesnym świecie;
Poprawa nauczania języków obcych: ustalenie nowego poziomu referencyjnego, zgodnie z którym do 2025 r. wszyscy Europejczycy, na poziomie wykształcenia średniego II stopnia, oprócz swojego języka ojczystego będą znali dobrze dwa języki obce;
Promowanie uczenia się przez całe życie dążenie do ujednolicenia i większego udziału osób w kształceniu przez całe życie, tak by do 2025 r. odsetek takich osób wynosił 25 proc;
Uwzględnianie innowacji i umiejętności cyfrowych w programach edukacji: promowanie szkoleń z zakresu innowacji i umiejętności cyfrowych oraz opracowanie nowego planu działania w zakresie edukacji cyfrowej;
Wspieranie nauczycieli: zwiększenie liczby nauczycieli uczestniczących w programie Erasmus+ i sieci eTwinning, a także opracowanie wytycznych politycznych dotyczących doskonalenia zawodowego nauczycieli i członków kadry kierowniczej szkół;
Stworzenie sieci uniwersytetów europejskich, tak by światowej klasy uniwersytety europejskie mogły bez przeszkód współpracować ponad granicami państw, a także wspieranie procesu stworzenia Szkoły Zarządzania Europejskiego i Ponadnarodowego;
Inwestowanie w edukację: wykorzystanie europejskiego semestru do wspierania reform strukturalnych dążących do poprawy funkcjonowania polityki edukacyjnej, korzystanie z unijnych funduszy i unijnych instrumentów inwestycyjnych na rzecz finansowania edukacji i ustalenie poziomu referencyjnego dla państw członkowskich, jakim jest inwestowanie 5 proc. ich PKB w edukację.
Ochrona dziedzictwa kulturowego i zadbanie o większe poczucie europejskiej tożsamości i kultury: opracowanie – przy wykorzystaniu rozpędu, jakiego nabrał Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018 – Europejskiej agendy kultury w dobie globalizacji świata i sformułowanie przez Radę zalecenia w sprawie wspólnych wartości, edukacji integracyjnej i europejskiego wymiaru nauczania;
Wzmocnienie europejskiego wymiaru Euronews, kanału informacyjnego założonego w 1993 r. z inicjatywy kilku nadawców publicznych z Europy. Założeniem było stworzenie europejskiego kanału oferującego dostęp do niezależnych informacji wysokiej jakości z perspektywy ogólnoeuropejskiej.

Przebieg procedury

Główna odpowiedzialność za politykę edukacyjną i kulturalną spoczywa na państwach członkowskich na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Od lat Unia Europejska odgrywa jednak ważną uzupełniającą rolę. Jest tak przede wszystkim w przypadku działalności transgranicznej. Na przykład przez 30 lat funkcjonowania program Erasmus (od 2014 r. Erasmus+) umożliwił 9 mln osób podjęcie studiów lub pracy w charakterze wolontariusza, odbycie szkoleń czy naukę w innym kraju.

Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat Unia Europejska opracowała również szereg „miękkich” narzędzi politycznych mających pomóc państwom członkowskim w opracowaniu krajowych strategii politycznych w dziedzinie edukacji. Od 2000 r. państwa członkowskie są zaangażowane w ramy europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia, które służą wyznaczaniu wspólnych celów i poziomów referencyjnych.

W 2010 r. UE postawiła sobie dwa cele w dziedzinie edukacji w ramach strategii „Europa 2020”, w realizacji której już osiągnięto wymierne postępy. Wskaźnik wczesnego kończenia nauki spadł z 13,9 proc. w 2010 r. do 10,7 proc. w 2016 r. Do 2020 r. wskaźnik ten ma zmaleć do poziomu 10 proc. Natomiast wskaźnik osób posiadających wykształcenie wyższe wzrósł z 34 proc. w 2010 r. do 39,1 proc. w 2016 r. Do 2020 r. ma on docelowo wynieść 40 proc.

Zdaniem Komisji nadszedł czas, by w oparciu o te osiągnięcia podjąć znacznie ambitniejsze działania.

Aby sprawnie pokierować planowaną reformą i pobudzić dyskusję na jej temat – teraz, gdy Europa patrzy w swoją przyszłość – przewodniczący Jean-Claude Juncker przedstawił w swoim orędziu o stanie Unii z dnia 13 września 2017 r. Plan działania na rzecz bardziej zjednoczonej, silniejszej i demokratyczniejszej Unii. Spotkanie w Göteborgu zaplanowane na 17 listopada 2017 r. będzie dla przywódców okazją do omówienia kwestii wzmocnienia tożsamości europejskiej dzięki edukacji i kulturze.

Więcej informacji:

Informacje szczegółowe

Data publikacji: 14 listopada 2017
Autor: Przedstawicielstwo w Polsce