Zatrute powietrze do Trybunału

Komisja przedstawia podmiotom krajowym, regionalnym i lokalnym praktyczne środki pomocy dotyczące poprawy jakości powietrza w Europie oraz intensyfikuje działania wobec tych państw członkowskich, które naruszyły przepisy unijne dotyczące dopuszczalnych poziomów zanieczyszczenia powietrza oraz homologacji typu samochodów.

Komisarz ds. środowiska Karmenu Vella oświadczył: - Decyzja o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości UE spraw przeciwko państwom członkowskim została podjęta w imieniu Europejczyków. Jak podkreślamy, zadaniem Komisji jest ich ochrona. Nasza decyzja wynika z tego zobowiązania. W ciągu ostatniej dekady pozwane do Trybunału państwa członkowskie otrzymały wystarczająco dużo ostrzeżeń ostatniej szansy i mogły poprawić sytuację. Jestem przekonany, że ta decyzja doprowadzi do znacznie szybszej poprawy sytuacji obywateli. Niemniej jednak samo wejście na drogę prawną nie rozwiąże problemu. Dlatego przedstawiamy także praktyczną pomoc, jakiej udzielić może Komisja organom krajowym w dążeniach do zapewnienia europejskim miastom i gminom czystszego powietrza.

Komisarz do spraw rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP, Elżbieta Bieńkowska, dodała: - Warunkiem sukcesu w walce z zanieczyszczeniem powietrza w miastach jest zaangażowanie się sektora motoryzacyjnego. Przyszłością są samochody nieemitujące żadnych zanieczyszczeń. Jednak zanim się one pojawią, konieczne jest przestrzeganie przepisów dotyczących emisji. Producenci, którzy łamią prawo, muszą ponieść konsekwencje tych naruszeń.

W przyjętym komunikacie „Europa, która chroni: czyste powietrze dla wszystkich” Komisja określa środki, które państwa członkowskie mogą zastosować w celu zwalczania zanieczyszczenia powietrza. Komisja podkreśla również konieczność zacieśnienia współpracy z państwami członkowskimi poprzez nawiązywanie „dialogów w sprawie czystego powietrza” z właściwymi władzami oraz poprzez wykorzystanie unijnego wsparcia finansowego dla działań podejmowanych w celu poprawy jakości powietrza.

Ponadto Komisja podjęła decyzję o wystąpieniu do Trybunału Sprawiedliwości UE przeciwko Francji, Niemcom, Węgrom, Włochom, Rumunii i Wielkiej Brytanii w związku z nieprzestrzeganiem przez te państwa uzgodnionych wartości dopuszczalnych w zakresie jakości powietrza oraz niepodjęciem przez nie odpowiednich działań, aby maksymalnie skrócić okresy, w których wartości dopuszczalne są przekraczane. Komisja podjęła także decyzję o skierowaniu dodatkowych wezwań do usunięcia uchybienia do Niemiec, Włoch, Luksemburga oraz Wielkiej Brytanii w związku z nieprzestrzeganiem przez te państwa przepisów UE dotyczących homologacji typu pojazdu.

Środki mające na celu zwalczanie zanieczyszczenia powietrza

Środki zaproponowane przez Komisję opierają się na trzech głównych filarach: normy jakości powietrza; cele krajowe w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych; oraz normy emisji dla głównych źródeł zanieczyszczeń, np. z pojazdów, statków, sektora energii i przemysłu.

W celu przeciwdziałania emisjom zanieczyszczeń powietrza z ruchu drogowego, Komisja będzie w dalszym ciągu wzmacniać współpracę z władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi w zakresie wspólnego zintegrowanego podejścia do przepisów w sprawie dostępu do ruchu miejskiego, w ramach agendy miejskiej UE.

Ponadto Komisja przeprowadziła szeroko zakrojoną reformę mającą na celu zapewnienie, aby emisje zanieczyszczeń powietrza z pojazdów były mierzone w rzeczywistych warunkach jazdy (zob. FAQ).

Lepsze egzekwowanie prawa

6 państw członkowskich w Trybunale

Komisja podejmuje działania w celu wyeliminowania znaczących i utrzymujących się przekroczeń wartości dopuszczalnych dotyczących dwóch kluczowych zanieczyszczeń mających wpływ na zdrowie. Jest to dwutlenek azotu wytwarzany głównie przez ruch drogowy i przemysł oraz pył zawieszony, który występuje przede wszystkim w emisjach pochodzących z przemysłu, ogrzewania domów, ruchu drogowego i rolnictwa.

Komisja podjęła decyzję o wystąpieniu do Trybunału Sprawiedliwości UE przeciwko Francji, Niemcom oraz Wielkiej Brytanii w związku z nieprzestrzeganiem przez te państwa wartości dopuszczalnych dwutlenku azotu (NO₂) oraz niepodjęciem przez nie odpowiednich działań, aby maksymalnie skrócić okresy, w których te wartości dopuszczalne są przekraczane. Sprawy skierowane do Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Węgrom, Włochom i Rumunii dotyczą utrzymujących się wysokich poziomów pyłu zawieszonego (PM₁₀). Limity określone w przepisach UE dotyczących jakości powietrza (dyrektywa 2008/50/WE) należało spełnić odpowiednio w 2010 r. i 2005 r.

Etap ten jest następstwem szczytu ministerialnego w sprawie jakości powietrza, zwołanego przez komisarza Karmenu Vellę w dniu 30 stycznia 2018 r. w celu podjęcia ostatniej próby rozwiązania poważnego problemu zanieczyszczenia powietrza w dziewięciu państwach członkowskich. Wspomniane 6 państw członkowskich nie przedstawiło wiarygodnych, skutecznych i terminowych środków mających na celu zredukowanie zanieczyszczenia do uzgodnionych poziomów i tak szybko, jak jest to możliwe, czego wymaga prawo UE. W związku z tym Komisja zdecydowała się na podjęcie kroków prawnych.

Jeżeli chodzi o Republikę Czeską, Słowację i Hiszpanię, wydaje się, że wprowadzone lub planowane środki, o których poinformowano Komisję w następstwie szczytu ministerialnego w sprawie jakości powietrza, wystarczą do usunięcia stwierdzonych niedociągnięć, jeżeli zostaną właściwie wdrożone. W związku z tym Komisja będzie nadal ściśle monitorować wdrażanie tych środków, a także ich skuteczność w rozwiązaniu problemu w jak najkrótszym terminie.

W przypadku 4 państw członkowskich podjęto dalsze kroki w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego

Komisja podejmuje dalsze kroki w związku z postępowaniem w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko 4 państwom członkowskim ze względu na zignorowanie przez nie przepisów UE dotyczących homologacji typu pojazdu. Komisja podjęła decyzję o wystosowaniu do Niemiec, Włoch, Luksemburga i Wielkiej Brytanii dodatkowych wezwań do usunięcia uchybienia.

Prawodawstwo UE w zakresie homologacji typu pojazdu nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia systemu skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji mających na celu zniechęcanie producentów samochodów do łamania prawa. Jeżeli takie naruszenie przepisów ma miejsce, jak np. w przypadku stosowania urządzeń ograniczających skuteczność działania układów kontroli emisji, należy zastosować środki zaradcze – takie jak wycofywanie z eksploatacji – oraz kary (art. 30 i 46 dyrektywy 2007/46 oraz art. 13 rozporządzenia 715/2007).

Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Niemcom, Luksemburgowi i Wielkiej Brytanii w grudniu 2016 r. w odniesieniu do grupy Volkswagena i przesłała uzupełniające wezwania do usunięcia uchybienia w lipcu 2017 r., prosząc o dalsze wyjaśnienia.

Komisja wystosowała dodatkowe wezwania do usunięcia uchybienia w celu uzyskania dodatkowych informacji na temat krajowych dochodzeń i postępowań sądowych dotyczących tych naruszeń. Ponadto w następstwie wykrycia nowych przypadków nieprawidłowości w jednostkach sterowania silników Diesla (Porsche Cayenne, Volkswagen Touareg oraz kilka modeli Audi A6 i A7) Komisja zwraca się do Niemiec i Luksemburga jako właściwych organów udzielających homologacji typu, o odpowiedź, jakie środki zaradcze i kary są planowane. Komisja zwraca się również do Wielkiej Brytanii o wyjaśnienia dotyczące planowanych przepisów krajowych.

W maju 2017 r. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Włochom za niewypełnienie przez nie zobowiązań określonych w przepisach UE dotyczących homologacji typu pojazdów w odniesieniu do samochodów Fiat Chrysler. W międzyczasie Włochy podjęły działania naprawcze, nakazując grupie Fiat Chrysler Automobiles przeprowadzenie obowiązkowego wycofania z rynku w UE. W ramach bieżącej wymiany Komisja zwraca się dziś o dodatkowe informacje na temat zastosowanych konkretnych środków naprawczych i zastosowanych kar.

Dodatkowe wezwanie do usunięcia uchybienia stanowi oficjalny wniosek o udzielenie informacji. Wymienione państwa mają teraz dwa miesiące na ustosunkowanie się do argumentów przedstawionych przez Komisję. W przypadku braku reakcji Komisja może podjąć decyzję o przesłaniu uzasadnionej opinii.

Kontekst

W ostatnich dziesięcioleciach w Unii Europejskiej nastąpiła ogólna poprawa jakości powietrza, często dzięki wspólnym staraniom podejmowanym przez UE oraz władze krajowe, regionalne i lokalne. Jakość życia wielu obywateli UE jest jednak nadal obniżona w stopniu, którego nie można zaakceptować. Zanieczyszczenie powietrza jest bezpośrednią przyczyną chronicznych i poważnych chorób, takich jak astma, choroby układu krążenia oraz rak płuc.

Dzisiejsze decyzje dotyczą przekroczeń norm jakości powietrza:

Dwutlenek azotu (NO₂):

• Niemcy – 26 stref jakości powietrza, w tym Berlin, Monachium, Hamburg i Kolonia; roczne stężenia zgłoszone w 2016 r. wyniosły aż 82 µg/m3, podczas gdy wartość dopuszczalna wynosi 40 µg/m3 (w Stuttgarcie).
• Francja – 12 stref jakości powietrza, w tym Paryż, Marsylia i Lyon; roczne stężenia zgłoszone w 2016 r. wyniosły aż 96 µg/m3 (w Paryżu).
• Wielka Brytania – 16 stref jakości powietrza, w tym Londyn, Birmingham, Leeds i Glasgow; roczne stężenia zgłoszone w 2016 r. wyniosły aż 102 µg/m3 (w Londynie).

Łącznie w toku jest 13 postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (Austria, Belgia, Republika Czeska, Niemcy, Dania, Francja, Hiszpania, Węgry, Włochy, Luksemburg, Polska, Portugalia i Wielka Brytania).

W wyniku decyzji postępowania przeciwko Niemcom, Francji i Wielkiej Brytanii jako pierwsze trafią do Trybunału Sprawiedliwości. We wszystkich trzech przypadkach w lutym 2017 r. przekazano uzasadnione opinie.

Pył zawieszony (PM₁₀):

• Włochy – w 28 strefach jakości powietrza, w tym w regionach Lombardia, Piemont, Lacjum i Wenecja Euganejska, dobowe wartości dopuszczalne były stale przekraczane, w 2016 r. przez 89 dni.
• Węgry – w 3 strefach jakości powietrza, (Budapeszt, Pecz i dolina Sajó) dobowe wartości dopuszczalne były stale przekraczane, w 2016 r. przez 76 dni.
• Rumunia – w aglomeracji Bukaresztu dobowe wartości dopuszczalne były stale przekraczane od czasu, kiedy przepisy UE zaczęły obowiązywać w odniesieniu do Rumunii, a w 2016 dni – przez 38 dni.

W sumie wszczęto 16 postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (przeciwko Belgii, Bułgarii, Republice Czeskiej, Niemcom, Grecji, Hiszpanii, Francji, Węgrom, Włochom, Łotwie, Portugalii, Polsce, Rumunii, Szwecji, Słowacji i Słowenii). W stosunku do Bułgarii i Polski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził naruszenie przepisów UE w swoich orzeczeniach odpowiednio z dnia 5 kwietnia 2017 r. i 22 lutego 2018 r.

Decyzja jest następstwem uzasadnionej opinii skierowanej do Włoch w kwietniu 2017 r., dodatkowej uzasadnionej opinii skierowanej do Rumunii we wrześniu 2014 r., a także dodatkowej uzasadnionej opinii skierowanej do Węgier w marcu 2014 r.

We wszystkich przypadkach przekroczenia wartości dopuszczalnych określonych w przepisach UE dotyczących jakości powietrza (dyrektywa 2008/50/WE) państwa członkowskie muszą przyjąć plany ochrony powietrza i zapewnić, aby plany te określały odpowiednie środki umożliwiające maksymalne skrócenie okresu przekroczenia wartości dopuszczalnych. Kierując się zasadą pomocniczości prawodawstwo UE daje państwom członkowskim wybór środków przestrzegania wartości dopuszczalnych.

Więcej informacji:

Komunikat pt. Europa, która chroni: czyste powietrze dla wszystkich oraz arkusz informacyjny

• Postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Niemcom, Luksemburgowi i Wielkiej Brytanii w sektorze samochodowym
  • Wszczęcie postępowania – grudzień 2016 r. (zob. komunikat prasowy)
  • Dodatkowe wezwanie do usunięcia uchybienia – lipiec 2017 r. (zob. Notatka)
• Postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Włochom w sektorze samochodowym:
  • Wszczęcie postępowania – maj 2017 r. (zob. komunikat prasowy)

Działania UE na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy

• Ogólna notatka prasowa
• Reforma ram prawnych dotyczących homologacji typu pojazdu (zob. FAQ)
• Badania emisji (zob. FAQ)
• Normy emisji CO2 (zob. komunikat prasowy)

Więcej informacji na temat kluczowych decyzji w sprawie uchybień zobowiązaniom państwa członkowskiego podjętych w maju 2018 r. – zob. pełny tekst notatki prasowej MEMO/18/3446

Informacje na temat ogólnej procedury dotyczącej uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego: zob. MEMO/12/12.

Więcej informacji na temat unijnej procedury dotyczącej uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego