Z Widokiem na nasze prawa cyfrowe

Wśród prelegentów spotkania „Z Widokiem na nasze prawa cyfrowe”, organizowanego przez Przedstawicielstwo Regionalne Komisji Europejskiej we Wrocławiu oraz Biuro Informacyjne

Parlamentu Europejskiego we Wrocławiu, byli Anna Krzyżanowska – Kierownik Wydziału Sieci

szerokopasmowe w Dyrekcji Generalnej ds. Sieci komunikacyjnych, treści i technologii w Komisji Europejskiej, Jakub Turowski – Dyrektor ds. polityki publicznej z Facebooka, Anna Walkowiak – prawniczka z Fundacji Panoptykon oraz Anna Mazgal – Dyrektorka Zarządzająca w Centrum Cyfrowym: Projekt Polska. Debatę poprowadził Paweł Tkaczyk. W imieniu Przedstawicielstwa gości powitała Dagna Lewandowska.

Jednolity rynek cyfrowy Europy to plan działań Unii Europejskiej, dzięki którym ma powstać swobodny i bezpieczny rynek produktów i usług cyfrowych. W jego skład wchodzą m.in. poszerzenie dostępu do towarów i usług cyfrowych w UE, ułatwienie transgranicznego handlu elektronicznego, zniesienie ‘blokowania geograficznego’ (geoblocking) i roamingu, usprawnienie przepisów dotyczących praw autorskich w Internecie oraz zwiększenie bezpieczeństwa użytkowników w cyberprzestrzeni. Strategia ma rozwinąć gospodarkę cyfrową UE, tak by konsumenci mogli korzystać z lepszych i tańszych usług, a firmy – rosnąć i rozwijać działalność na europejskich rynkach. Pod koniec lutego 2016 r. Komisja Europejska opublikowała indeks gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego z 2016 r. (DESI), który pokazuje, że państwa UE poczyniły postępy w takich dziedzinach jak łączność, umiejętności cyfrowe i usługi publiczne. - W tym rankingu Polska znajduje się na siódmym miejscu od końca. Badania dowodzą, że w UE ¹/₃ konsumentów online robi zakupy za granicą, gdzie w Polsce ta liczba to niespełna 12%, czyli ¹/₈. – powiedział Paweł Tkaczyk.

W swojej strategii na rzecz jednolitego rynku cyfrowego, Komisja Europejska planuje szereg działań wykraczających poza zwykłe inicjatywy legislacyjne. – Jednolity rynek cyfrowy już nie długo nie będzie już nazywany rynkiem cyfrowym; będzie po prostu rynkiem. – stwierdziła Anna Krzyżanowska, odpowiedzialna za wdrażanie strategii Internetu szerokopasmowego w Komisji Europejskiej. Szerszy dostęp do szybszych sieci pociąga za sobą większego oczekiwania, wśród internautów. – Im większa prędkość Internetu w danym kraju, tym mniejsza jest cierpliwość użytkowników, gdy występują opóźnienia w dostępie do treści. W przypadku przedsiębiorstw, opóźnienia te są można przeliczyć na straty finansowe. – Opóźnienie długości jednej sekundy przy stu operacjach tygodniowo powoduje straty rzędu jednego miliona euro. – oceniła Krzyżanowska. Ekspertka z Komisji stwierdziła jednak, że jednym z największych problemów jest rozbicie i niejednolitość praw cyfrowych w Europie. Koronnym przykładem jest roaming, który Parlament Europejski postanowił znieść na terenie całej Europy od roku 2017. Kolejnym wyzwaniem jest zniesienie różnic w dostępie do innych treści cyfrowych, w tym filmów, muzyki oraz innych usług i produktów cyfrowych. – Roaming nie ma prawa bytu w jednolitym rynku europejskim, a dziś mamy do czynienia z sytuacją, w której pewne treści są blokowane – stwierdziła Krzyżanowska. Dodatkowo, zarządzenia dotyczące własności intelektualnej lub podatku VAT od usług internetowych są nie tylko różne w różnych krajach, ale i często ze sobą sprzeczne. Tworzy to wrażenie „Europy wielu prędkości”. Komisja Europejska ma na celu uproszczenie i ujednolicenie tych praw, by otworzyć drogę do bardziej sprawiedliwej gospodarki cyfrowej.

– Korzystanie z technologii cyfrowej i Internetu towarzyszy nam we wszystkich naszych życiowych czynnościach – i to, wbrew pozorom, bardzo zmienia sposób, w jaki patrzymy na prawo. – Taką tezę wstępną przyjęła Anna Mazgal z Centrum Cyfrowego: Projekt Polska. – Nie ma takich praw, których ochrona istniałaby wyłącznie poza Internetem. Wkroczenie Europy w epokę cyfrową powoduje, że egzekwowanie niektórych praw jest łatwiejsze, a innych bardziej skomplikowane – w tym prawa do prywatności. Przesyt nieustannie zmieniającej się technologii tworzy presję, by za nią nadażać, a to z kolei tworzy zagrożenia dla podstawowych praw, które w cyberprzestrzeni mogą być łamane bez naszej wiedzy. Ogrom treści, pojawiających się w Internecie, powoduje, że potencjał postępu technologicznego staje się coraz bardziej rozproszony. Mazgal przedstawiła technologię komunikacyjną jako wielkie wyzwanie cywilizacyjne, które zmienia postać i koncepcję wspólnoty. Podstawowe prawa człowieka zyskują dziś nowe oblicze, które ilustrują prawo dostępu do sieci, prawo do neutralności sieci czy prawo do wiedzy oraz informacji. To my swoją działalnością w Internecie przecieramy szlaki jego rozwoju i określamy, czy będzie to obłęd czy twórcze szaleństwo. (...)Tylko od nas zależy, czy ta przestrzeń, którą sobie stworzyliśmy, będzie przestrzenią dobrych wartości – równości, wzajemnego szacunku – czy będzie bardziej wyrazistą wersją (...) rasizmu, ksenofobii i różnego rodzaju uprzedzeń.

Edukacja i ujednolicenie są słowami kluczowymi w jednolitym rynku cyfrowym zdaniem Jakuba Turowskiego z firmy Facebook. Głównym zadaniem inicjatywy jest rozwijanie potencjału cyfrowego w różnych krajach Europy, w tym zniesienie ograniczeń regulacyjnych i ostateczne przekształcenie 28 rynków krajowych w jedną całość. – To nie startupy dzisiaj tworzą wzrost gospodarczy w Polsce. Małe firmy rzadko sięgają do technologii cyfrowej i należy podjąć działania, by robiły to częściej. Włączenie cyfrowe na poziomie obywateli i firm polega na działaniach edukacyjnych dla wszystkich grup społecznych. Z kolei ujednolicenie będzie można rozpocząć po sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w kwietniu 2016 r., gdzie spodziewane jest przyjęcie reformy Dyrektywy o ochronie danych sprzed ponad dwudziestu lat. W pełni funkcjonujący jednolity rynek cyfrowy może przyczynić się do wypracowania 415 mld euro rocznie w gospodarce i stworzenia setek tysięcy miejsc pracy oraz dynamicznego rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw.

- Każdy zostawia po sobie cyfrowy ślad, czy to świadomie, czy nie. – rozpoczęła Anna Walkowiak z Fundacji Panoptykon. Dane te pochodzą z wielu różnych źródeł – tworzą je ludzie, ale są również zbierane z maszyn, czujników i z urządzeń komunikacyjnych, z których korzystamy na co dzień. Są to m.in. informacje dotyczące klimatu, obrazy satelitarne, zdjęcia i filmy w postaci cyfrowej, zapisy transakcji i sygnały GPS. Już kilka lat temu, dziennie powstawało w Internecie 2,5 miliarda gigabajtów danych, a w samych latach 2014-15 powstało aż 90% wszystkich danych na świecie. Wszechobecność śladów cyfrowych powoduje, że pojęcie „sektora danych” jest w dzisiejszym świecie nieaktualne. Przedsiębiorstwa, w których podstawą procesów decyzyjnych jest wiedza oparta na danych, odnotowują wzrost wydajności o 5-6%, ale przyzwolenie na nadmierne profilowanie użytkowników i treści jest drogą do nadużyć. Walkowiak w swojej wypowiedzi położyła nacisk na te właśnie wyzwania. – Nie trzeba być przeciwnym nowej technologii, ale trzeba być jej świadomym. Dane osobowe to paliwo XXI wieku – dlatego warto o nie dbać. Informacje, które dziś wydają nam się nieistotne, z czasem mogą decydować o naszym życiu.

Podczas debaty, paneliści starali się zwrócić uwagę na ważne kwestie, o których nie można zapominać posługując się dobrodziejstwami XXI wieku. Jednym z głównym tematów rozmowy było bezpieczeństwo i prywatność w sieci. – Sieć ma pamięć absolutną, a człowiek swoje życie prywatne, publiczne i sekretne. – oceniła Anna Mazgal. Podążając za tematem, Anna Walkowiak zwracała uwagę na rolę prawa w regulacji technologii i często pojawiający się argument, że prawo porusza się powoli, a technologia błyskawicznie. Może prawo nie nadąża za technologią, ale przede wszystkim ma służyć obronie ludzi. Według Walkowiak, to dobro obywateli najbliższe jest dobru absolutnemu – nie ustępstwa na rzecz firm i godspodarki. Kolejnym tematem była tzw. przepaść cyfrowa, która w Europie dotyczy przeróżnych grup społecznych, etnicznych i wiekowych. Według najnowszych danych, ponad połowa Polaków po 65 roku życia nigdy nie korzystała z Internetu. – Jest ogromna różnica, pomiędzy kimś, kto wychował się w technologii – tak zwanym ‘digital native’ – a kimś, kto się do niej przystosował. – zauważyła Anna Krzyżanowska. Prelegenci zgodzili się, że komunikacja cyfrowa, którą ułatwiają portale społecznościowe i analiza danych użytkowników są jedynie narzędziami, których wykorzystanie zależy od osób lub instytucji, zarządzających danymi. Wyzwanie polega na tym, by to w ręce użytkownika oddać jak najwięcej kontroli nad tym, co widzi i co tworzy w cyberprzestrzeni. Jakub Turowski zobrazował to metaforycznie. – [Komunikacja cyfrowa] to narzędzie – możesz nim zbudować dom, ale możesz też go zniszczyć.

Debata spotkała się z dużym zainteresowaniem gości oraz mediów, a wywiady z prelegentami przeprowadzali dziennikarze radiowi i teleizyjni. Temat wywołał żywą dyskusję wśród publiczności. W mediach społecznościowych, spotkanie opatrzone było specjalnym hashtagiem #DebataWidok, który pozwalał na bieżąco zadawać pytania panelistom i śledzić rozwój wydarzeń. Debata była transmitowana na żywo na profilu Komisji Europejskiej na Facebooku, gdzie przyciągnęła rekordową liczbę 3,500 widzów.