Wiosenna prognoza gospodarcza 2022: wojna dławi rozwój

Windując jeszcze mocniej ceny towarów, ponownie zakłócając dostawy i wywołując coraz większą niepewność, wojna zaostrza istniejące już wcześniej czynniki hamujące wzrost gospodarczy, które – jak oczekiwano – miały wygasać. W tej sytuacji Komisja Europejska musiała skorygować swoje prognozy i założyć niższy wzrost gospodarczy UE, a wyższą inflację.

Spowolnienie wzrostu – wojna zaostrza dotychczasowe problemy

Przewiduje się, że w okresie objętym prognozą PKB UE utrzyma się na dodatnim poziomie dzięki połączonym skutkom znoszenia obostrzeń i zdecydowanym działaniom politycznym podjętym w celu wsparcia wzrostu gospodarczego w czasie pandemii. Przewiduje się mianowicie, że ponowne otwarcie po pandemii usług wymagających bliskiego kontaktu, dobra i coraz lepsza sytuacja na rynku pracy, mniejsza akumulacja oszczędności oraz środki fiskalne równoważące wzrost cen energii będą wspierać spożycie prywatne. Na inwestycje korzystnie wpłynie pełne wdrożenie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz realizacja towarzyszącego mu programu reform.

Obecnie przewiduje się, że wzrost realnego PKB zarówno w UE, jak i w strefie euro wyniesie 2,7 proc. w 2022 r. i 2,3 proc. w 2023 r., czyli mniej, niż przewidywano w śródokresowej prognozie z zimy 2022 r. (odpowiednio 4,0 proc. i 2,8 proc., zaś w strefie euro 2,7 proc.). Obniżenie prognozy na 2022 r. należy odczytywać w kontekście dynamicznego wzrostu gospodarki wiosną i latem ubiegłego roku, który zwiększa roczną stopę wzrostu w bieżącym roku o około 2 punkty procentowe. Wzrost produkcji w ciągu roku zmniejszył się z 2,1 proc. do 0,8 proc..

Najdotkliwszym ciosem dla gospodarki światowej i gospodarki UE są ceny surowców energetycznych. Choć już przed wojną znacznie rosły z niskiego poziomu obserwowanego podczas pandemii, to obecnie do ich wzrostu i rosnącej zmienności przyczynia się dodatkowo niepewność co do łańcuchów dostaw. Wpływa to na ceny żywności oraz innych podstawowych towarów i usług, a jednocześnie obniża siłę nabywczą gospodarstw domowych.

Zakłócenia w logistyce i łańcuchach dostaw spowodowane wojną, a także rosnące koszty nakładów w przypadku szerokiej gamy surowców, pogłębiają zakłócenia w handlu światowym wynikające ze stosowanych nadal w niektórych częściach Chin drastycznych obostrzeń przeciwko COVID-19, hamujących produkcję.

Ceny energii windują inflację do rekordowego poziomu

Inflacja rośnie już od pierwszych miesięcy 2021 r. Z poziomu 4,6 proc. rocznie w ostatnim kwartale 2021 r. wzrosła do 6,1 proc. w pierwszym kwartale 2022 r. W kwietniu inflacja ogólna w strefie euro wzrosła do 7,5 proc., co stanowi najwyższy poziom w historii unii walutowej.

Przewiduje się, że inflacja w strefie euro w 2022 r. będzie wynosić 6,1 proc., zaś w 2023 r. spadnie do 2,7 proc.. W odniesieniu do całego 2022 roku oznacza to dużą korektę w górę w porównaniu ze śródokresową prognozą z zimy 2022 r. (3,5 proc.). Przewiduje się, że inflacja osiągnie najwyższy poziom – 6,9 proc. – w drugim kwartale bieżącego roku, a następnie będzie stopniowo spadać. W całej UE inflacja prawdopodobnie wzrośnie z poziomu 2,9 proc. w 2021 r. do 6,8 proc. w 2022 r., a następnie spadnie do 3,2 proc. w 2023 r. Poziom średniej inflacji bazowej w latach 2022 i 2023 według prognozy przekroczy 3 proc. zarówno w UE, jak i w strefie euro.

Sytuacja na rynku pracy – dobra i coraz lepsza

U progu nowego kryzysu rynek pracy cieszy się solidnymi fundamentami. W 2021 r. w gospodarce UE utworzono ponad 5,2 mln nowych miejsc pracy, dzięki czemu na rynku pracy przybyło prawie 3,5 mln osób. Liczba osób bezrobotnych obniżyła się o prawie 1,8 mln. Pod koniec 2021 r. stopa bezrobocia spadła do rekordowo niskiego poziomu.

Należy się spodziewać dalszej poprawy sytuacji na rynku pracy. Przewiduje się, że zatrudnienie w UE wzrośnie w tym roku o 1,2 proc., choć na taką roczną stopę wzrostu wpływa głównie silne tempo wzrostu w drugiej połowie ubiegłego roku. Osoby uciekające do UE przed wojną w Ukrainie będą według przewidywań pojawiać się na rynkach pracy stopniowo, a skutki ich napływu uwidocznią się dopiero w przyszłym roku.

Prognozuje się dalszy spadek stóp bezrobocia: do 6,7 proc. w bieżącym roku i 6,5 proc. w 2023 r. w całej UE, natomiast w strefie euro – do 7,3 proc. w 2022 r. i 7,0 proc. w 2023 r.

Deficyt sektora finansów publicznych nadal maleje, ale rosną koszty związane z wojną

Pomimo kosztów środków, jakie są podejmowane dla złagodzenia skutków wysokich cen energii i dla wsparcia osób uciekających z Ukrainy, przewiduje się, że łączny deficyt sektora finansów publicznych w UE będzie w 2022 i 2023 r. nadal spadał w miarę dalszego wycofywania tymczasowych środków wsparcia związanych z COVID-19. Przewiduje się, że deficyt w UE spadnie z zanotowanego w 2021 r. poziomu 4,7 proc. PKB do 3,6 proc. w 2022 r. i 2,5 proc. w 2023 r. (zaś w strefie euro odpowiednio do poziomu 3,7 proc. i 2,5 proc.).

Z kolei prognozy dotyczące łącznej relacji zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB przewidują, że wskaźnik ten – który z rekordowego poziomu prawie 92 proc. PKB w 2020 r. (a w strefie euro prawie 100 proc.) obniżył się w 2021 r. do ok. 90 proc. (97 proc. w strefie euro) – w 2022 r. spadnie do ok. 87 proc., zaś w 2023 r. do 85 proc. (w strefie euro odpowiednio 95 proc. i 93 proc.), utrzymując się nadal powyżej poziomu sprzed pandemii COVID-19.

Poziom niepewności i ryzyka będzie zależeć od dalszego przebiegu wojny

To, w jakim stopniu prognozowane poziomy aktywności gospodarczej i inflacji są zagrożone, bardzo zależy od dalszego przebiegu wojny, a w szczególności od jej wpływu na rynki energii.

Biorąc pod uwagę sytuację wysokiej niepewności, prognozie bazowej towarzyszy modelowa analiza scenariuszowa symulująca wpływ wzrostu cen surowców energetycznych, a także ewentualnego całkowitego wstrzymania dostaw gazu z Rosji. W tym drugim, bardziej drastycznym scenariuszu stopy wzrostu PKB byłyby niższe od prognozowanych wartości bazowych o ok. 2,5 punktu procentowego w 2022 r. i ok. 1 punkt procentowy w 2023 r., natomiast inflacja byłaby wyższa od prognozy bazowej o 3 punkty procentowe w 2022 r. i o ponad 1 punkt procentowy w 2023 r.

Oprócz wspomnianych potencjalnych zakłóceń w dostawach energii wzrost gospodarczy może zostać dodatkowo stłumiony, a inflacja – podsycona przez większą od przewidywanej skalę zaburzeń łańcuchów dostaw oraz dalszy wzrost cen towarów nieenergetycznych. Jeśli efekty drugiej rundy w obliczu szoku inflacyjnego wywołanego importem będą większe, niż się prognozuje, mogą one spotęgować siły stagflacyjne. Silna presja inflacyjna powoduje również większe zagrożenie warunków finansowania. Czynnikiem ryzyka nadal jest ponadto COVID-19.

Oprócz wymienionych bezpośrednich zagrożeń rosyjska inwazja na Ukrainę skutkuje rozluźnieniem powiązań gospodarczych UE z Rosją, czego konsekwencje trudno jest w pełni określić na obecnym etapie.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom, oświadczył: - Nie da się ukryć, że gospodarka UE przechodzi trudny okres w wyniku wojny Rosji z Ukrainą. W związku z tym odpowiednio skorygowaliśmy w dół naszą prognozę. Czynnikiem negatywnym o zasadniczym znaczeniu jest gwałtowny wzrost cen energii, który winduje inflację do rekordowego poziomu i obciąża europejskie przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe. Choć wzrost gospodarczy utrzyma się zarówno w bieżącym, jak i w przyszłym roku, będzie on znacznie niższy niż wcześniej zakładano. Poziom niepewności i ryzyka dla naszych prognoz będzie wysoki, dopóki trwać będzie rosyjska agresja. Pewne pozytywne zjawiska pozwolą nam jednak przetrwać ten kryzys. Fundamenty unijnej gospodarki są solidne: przed wybuchem wojny wkroczyła ona na ścieżkę silnego ożywienia i wzrostu gospodarczego. W gospodarce UE powstaje więcej miejsc pracy, dzięki czemu na rynku pracy przybywa osób, a bezrobocie pozostaje niskie. Pełne wdrożenie przez państwa członkowskie planów odbudowy i zwiększania odporności zapewni bardzo potrzebny impuls naszej sile gospodarczej.

Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, stwierdził: - Rosyjska inwazja na Ukrainę nie tylko powoduje ogromne cierpienie i zniszczenia, ale także negatywnie wpływa na ożywienie gospodarcze w Europie. Wojna doprowadziła do gwałtownego wzrostu cen energii i dalszego zakłócenia łańcuchów dostaw, więc należy się liczyć z tym, że inflacja będzie wyższa i potrwa dłużej. Zeszłoroczne silne odbicie gospodarcze będzie w bieżącym roku nadal mieć pozytywny wpływ na stopy wzrostu. Silny rynek pracy, ponowne otwarcie po pandemii oraz NextGenerationEU powinny zapewnić dalsze wsparcie naszym gospodarkom i przyczynić się do obniżenia długu publicznego i deficytu publicznego. Prognoza ta jest jednak obarczona dużą niepewnością i ryzykiem, które są ściśle związane z dalszym przebiegiem wojny toczonej przez Rosję. Nie da się wykluczyć innych scenariuszy, w których wzrost gospodarczy będzie niższy, a inflacja – wyższa niż obecnie zakładamy.

Kontekst

Powyższa prognoza gospodarcza opiera się na szeregu technicznych założeń dotyczących kursów wymiany, stóp procentowych oraz cen towarów według stanu na dzień 29 kwietnia. W przypadku wszelkich innych danych źródłowych, w tym założeń dotyczących polityki publicznej poszczególnych państw, w niniejszej prognozie uwzględniono informacje dostępne za okres do 29 kwietnia włącznie. Zakłada się w niej kontynuację strategii politycznych bez żadnych zmian, o ile nie zostaną zapowiedziane i odpowiednio szczegółowo opisane nowe strategie.

Komisja Europejska publikuje co roku dwie prognozy kompleksowe (wiosenną i jesienną) oraz dwie prognozy śródokresowe (zimową i letnią). Prognozy śródokresowe obejmują roczne i kwartalne dane dotyczące PKB i inflacji na bieżący i kolejny rok dla wszystkich państw członkowskich, a także dane zbiorcze dla całej UE i dla strefy euro.

Prognoza gospodarcza Komisji Europejskiej z lata 2022 r., która ma zostać opublikowana w lipcu 2022 r., zaktualizuje prognozy dotyczące PKB i inflacji.

Więcej informacji

• Pełny tekst dokumentu: Wiosenna prognoza gospodarcza na 2022 r.
• Wiceprzewodniczący Valdis Dombrovskis na Twitterze: @VDombrovskis
• Komisarz Paolo Gentiloni na Twitterze: @PaoloGentiloni
• DG ECFIN na Twitterze: @ecfin