Szlaki migracyjne: plan dla środkowej części Morza Śródziemnego

Przed nadzwyczajnym posiedzeniem Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, które odbędzie się 25 listopada 2022 r., Komisja Europejska przedstawia plan działania UE na rzecz środkowej części Morza Śródziemnego.

Komisja podkreśla, że rozwiązania strukturalne mogą zostać wypracowane tylko wówczas, gdy dojdzie do porozumienia w sprawie pełnego pakietu reform w dziedzinie azylu i migracji, który jest obecnie negocjowany. Proponuje ona jednak podjęcie szereg działań operacyjnych w celu sprostania bezpośrednim bieżącym wyzwaniom wzdłuż środkowo śródziemnomorskiego szlaku migracyjnego.

W planie działania proponuje się serię 20 środków pogrupowanych w trzech filarach, które będą realizowane przez UE i jej państwa członkowskie. Mają one na celu ograniczenie nieuregulowanej i niebezpiecznej migracji, zapewnienie rozwiązań dla pojawiających się wyzwań w zakresie akcji poszukiwawczo-ratowniczych oraz wzmocnienie solidarności między państwami członkowskimi co do odpowiedzialności. Pełny plan działania można znaleźć tutaj.

Filar pierwszy: Współpraca z państwami partnerskimi i organizacjami międzynarodowymi

Wzmocniona współpraca z krajami partnerskimi i organizacjami międzynarodowymi ma kluczowe znaczenie dla sprostania wyzwaniom związanym z migracją. UE będzie wzmacniać zdolności Tunezji, Egiptu i Libii w celu zapewnienia lepszego zarządzania granicami i migracją. Będzie jeszcze bardziej zdecydowanie walczyć z przemytem migrantów i angażować się dyplomatyczne w kwestię powrotów, a jednocześnie intensyfikować legalne drogi migracji do UE. Aby skoordynować te działania i zmaksymalizować ich wpływ, UE będzie lepiej wykorzystywać swoje struktury koordynacyjne i do końca bieżącego roku uruchomi specjalną inicjatywę Drużyny Europy dotyczącą środkowej części Morza Śródziemnego.

Filar drugi: Bardziej skoordynowane podejście do akcji poszukiwawczo-ratowniczych

W planie działania zaproponowano środki mające na celu zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi a wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w akcje poszukiwawczo-ratownicze w środkowej części Morza Śródziemnego, z wykorzystaniem europejskiej grupy kontaktowej ds. poszukiwań i ratownictwa, której utworzenie zapowiedziano w ramach nowego pakietu. Frontex przeprowadzi wraz z zainteresowanymi państwami członkowskimi ocenę sytuacji w środkowej części Morza Śródziemnego. Zapewniona zostanie ściślejsza koordynacja z UNHCR i Międzynarodową Organizacją ds. Migracji. Konieczne jest również prowadzenie dyskusji w ramach Międzynarodowej Organizacji Morskiej na temat potrzeby opracowania szczegółowych ram i wytycznych dla statków ze szczególnym uwzględnieniem akcji poszukiwawczo-ratowniczych.

Filar trzeci: Intensyfikacja wysiłków na rzecz wdrażania dobrowolnego mechanizmu solidarności i wspólnego planu działania

W deklaracji solidarności uzgodnionej 22 czerwca 2022 r. przewidziano dobrowolny i tymczasowy mechanizm na okres jednego roku, który będzie obowiązywał aż do czasu wprowadzenia w przyszłości stałego systemu w ramach wspomnianego pakietu. W planie działania proponuje się przyspieszenie wdrażania mechanizmu, w tym zapewnienie szybkiego wsparcia na rzecz państw członkowskich przyjmujących osoby drogą morską, zwiększenie elastyczności, usprawnienie procesów i wdrożenie finansowania alternatywnych środków solidarnościowych.

Dalsze działania

Komisja przedstawi Radzie plan działania w kontekście nadzwyczajnego posiedzenia Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych zaplanowanego na 25 listopada. UE będzie nadal bacznie obserwowała rozwój sytuacji na innych kluczowych szlakach migracyjnych do Europy, w tym sytuację wzdłuż szlaku wschodniośródziemnomorskiego przez Turcję, szlaku zachodniośródziemnomorskiego/atlantyckiego, a także wzdłuż szlaku migracyjnego na Bałkanach Zachodnich. W tym względzie ten plan działania może posłużyć jako wzór do opracowania podobnych planów uwzględniających specyfikę innych szlaków migracyjnych.

Kontekst

Prezydencja czeska zwołała nadzwyczajne posiedzenie Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w uwagi na to, że liczba osób przybywających szlakiem środkowośródziemnomorskim wzrosła w porównaniu z 2021 r. o ponad 50 proc. Życie większości z osób chcących przybyć do europejskich wybrzeży po takiej niebezpiecznej podróży było narażone na niebezpieczeństwo i musiało być ratowane w ramach morskich operacji poszukiwawczo-ratowniczych.

W ostatnich latach Komisja poczyniła postępy w stawianiu czoła wyzwaniom poprzez budowanie ukierunkowanych działań informacyjnych skierowanych do państw trzecich, takich jak Tunezja, Egipt i Bangladesz. Komisja utworzyła partnerstwa strategiczne, między innymi z Nigrem, w zakresie zwalczania przemytu, a także wzmacniania zdolności w krajach partnerskich, zacieśniania współpracy w zakresie legalnej migracji i powrotów, a także eliminowania pierwotnych przyczyn tego zjawiska. Ponadto od czerwca działa dobrowolny mechanizm solidarnościowy, którego celem jest zapewnienie szczególnej solidarności państwom przyjmującym nieproporcjonalnie dużą liczbę przybywających osób.

Na swoim październikowym posiedzeniu Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych zajęła się ostatnimi wydarzeniami na szlaku migracyjnym na Bałkanach Zachodnich, na którym również ostatnio odnotowano znaczny wzrost ruchów migracyjnych. W obradach skupiono się w szczególności na polityce wizowej regionu Bałkanów Zachodnich i kluczowych obszarach współpracy z partnerami z Bałkanów Zachodnich oraz wskazano wspólne inicjatywy, które należy podjąć w celu zintensyfikowania działań na szczeblu europejskim.

Ostatnie wydarzenia jeszcze bardziej uwypuklają potrzebę znalezienia zrównoważonych i strukturalnych europejskich rozwiązań dla naszych wspólnych wyzwań w oparciu o kompleksowe podejście określone w nowym pakcie o migracji i azylu przedłożonym w 2020 r. Ważne jest w dalszym ciągu, by reformy te zostały przyjęte przed końcem obecnej legislatury.

Dodatkowe informacje

• Plan działania UE na rzecz środkowej części Morza Śródziemnego