Przywrócenie strefy Schengen

Chociaż ogólna sytuacja nadal się stabilizuje, w Grecji przebywa ciągle znaczna liczba migrantów o nieuregulowanym statusie oraz osób ubiegających się o azyl. Dlatego jako środek zapobiegawczy oraz na czas opracowywania alternatywnych środków Komisja zaleca, aby Rada przedłużyła kontrole po raz ostatni. Oznacza to, że będą one musiały zostać zniesione za sześć miesięcy. Przez ten czas, podobnie jak w poprzednich okresach, kontrole powinny być przeprowadzane w sposób ukierunkowany i ograniczony, oraz wyłącznie jako środek ostateczny.

Równocześnie Komisja wzywa państwa członkowskie do częstszego korzystania z alternatywnych środków, które mogą zapewnić ten sam poziom bezpieczeństwa, takich jak proporcjonalne kontrole policyjne na obszarach przygranicznych oraz wzdłuż głównych tras transportowych. W tym celu Komisja przedstawiła dzisiaj zalecenie w sprawie proporcjonalnych kontroli policyjnych oraz współpracy policyjnej w strefie Schengen.

Pierwszy wiceprzewodniczący Komisji Frans Timmermans powiedział: - Dzięki naszym wspólnym wysiłkom, nasze granice zewnętrzne są obecnie mocniejsze i lepiej strzeżone. Dzięki współpracy możemy mieć zarówno bezpieczeństwo, jak i swobodę przemieszczania się. Oznacza to, że za sześć miesięcy przywrócimy w pełni funkcjonującą strefę Schengen bez kontroli na granicach zewnętrznych.

Komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos powiedział: - Nadszedł czas, aby stopniowo przywrócić w pełni funkcjonującą strefę Schengen. Proponujemy dziś konkretne kroki w tym kierunku. Zalecamy, aby tymczasowe kontrole na granicach wewnętrznych w strefie Schengen zostały przedłużone po raz ostatni, ale wzywamy państwa członkowskie do ich stopniowego zniesienia i równoczesnego zastąpienia ich proporcjonalnymi kontrolami policyjnymi na ich terytoriach.

Komisarz ds. unii bezpieczeństwa Julian King stwierdził: - Bezpieczeństwo jednego państwa członkowskiego to bezpieczeństwo wszystkich państw członkowskich. Obejmuje ono również wykonywanie ich uprawnień policyjnych, kiedy jest to konieczne i uzasadnione. Zachęcamy państwa członkowskie do jak najbliższej współpracy przy operacyjnych działaniach policji, z wykorzystaniem wszystkich dostępnych narzędzi mogących zwiększyć bezpieczeństwo w strefie Schengen.

W ostatnich miesiącach poczyniono znaczne postępy pod względem lepszego zabezpieczenia granic zewnętrznych UE oraz ograniczenia nieuregulowanej migracji. Od momentu powołania w dniu 6 października 2016 r. Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej stale postępuje osiąganie przez nią pełnej operacyjności; w następstwie oświadczenia UE-Turcja napływ migrantów o nieuregulowanym statusie obniżył się o 97 proc.

Jednak pomimo tych postępów, nie wszystkie warunki zawarte w planie działania „Przywrócenie strefy Schengen”, pozwalające na zniesienie wszystkich kontroli na granicach wewnętrznych, są na dzień dzisiejszy spełnione, a odnośne państwa strefy Schengen są nadal narażone na ryzyko wtórnych przepływów migracyjnych. W Grecji nadal przebywa znaczna liczba migrantów o nieuregulowanym statusie oraz osób ubiegających się o azyl. Konieczne są dalsze wysiłki w celu przyspieszenia rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu, przeprowadzenia większej liczby relokacji oraz przywrócenia przekazań do Grecji na podstawie rozporządzenia dublińskiego. Niezbędne są również dalsze działania, aby Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna stała się w pełni operacyjna (zob. dzisiejsze sprawozdanie z postępów na temat osiągniętych postępów oraz dalszych działań niezbędnych do osiągnięcia pełnej operacyjności przez Europejską Agencję Straży Granicznej i Przybrzeżnej). Z tego względu Komisja uważa za uzasadnione, aby Rada pozwoliła odnośnym państwom strefy Schengen, jako ostateczny środek i tylko po przeanalizowaniu alternatywnych środków, na przedłużenie po raz ostatni obecnych tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych na kolejny ograniczony okres sześciu miesięcy.

Równocześnie Komisja zaleca również, aby wszystkie państwa strefy Schengen skuteczniej wykorzystywały proporcjonalne kontrole policyjne, w tym na obszarach przygranicznych, w celu usunięcia zagrożeń dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego. Komisja uważa, że proporcjonalne kontrole policyjne mogłyby okazać się bardziej skuteczne niż kontrole na granicach wewnętrznych, ponieważ mogą być one stosowane w sposób bardziej elastyczny i można łatwiej dostosować je do zmieniających się zagrożeń. Choć w pewnych okolicznościach (np. w następstwie ataku terrorystycznego) wydaje się od razu oczywiste, że same kontrole policyjne są niewystarczające, w innych przypadkach można osiągnąć rezultaty podobne do kontroli na granicach wewnętrznych poprzez zwiększenie kontroli policyjnych w strefach przygranicznych. Państwa członkowskie powinny w pierwszej kolejności stosować kontrole policyjne, zanim wprowadzą lub przedłużą tymczasowe kontrole na granicach wewnętrznych.

Państwa członkowskie powinny również wzmocnić transgraniczną współpracę policyjną, np. poprzez wspólne patrole policyjne w transgranicznych pociągach, wspólne analizy zagrożeń oraz zwiększoną transgraniczną wymianę informacji. Aby skutecznie zapobiegać wtórnym przepływom migrantów o nieuregulowanym statusie bez konieczności przywracania kontroli na granicach wewnętrznych, Komisja zaleca, aby państwa członkowskie w pełni stosowały istniejące umowy dwustronne, które pozwalają na sprawne powroty obywateli krajów trzecich w ramach stosunków dwustronnych.

Dalsze działania

Rada musi teraz przyjąć decyzję o przedłużeniu kontroli, w oparciu o zalecenie Komisji. Jest to ostatnie przedłużenie tych kontroli, które jest dopuszczalne zgodnie z prawem UE.

W dalszej perspektywie Komisja zaangażuje się w zapewnienie, aby istniejące już narzędzia były w pełni wykorzystywane, a sytuacja stawała się coraz stabilniejsza.

Kontekst

W wyniku połączenia poważnych niedociągnięć w zarządzaniu granicą zewnętrzną przez Grecję oraz znacznej liczby niezarejestrowanych migrantów i osób ubiegających się o azyl, którzy prawdopodobnie próbowali nielegalnie przedostać się z Grecji do innych państw członkowskich, zaistniały wyjątkowe okoliczności, które stanowią poważne zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego i funkcjonowania całej strefy Schengen. Zaistnienie tych wyjątkowych okoliczności doprowadziło do wszczęcia procedury ochronnej przewidzianej w art. 29 kodeksu granicznego Schengen i przyjęcia zalecenia Rady w dniu 12 maja 2016 r. w sprawie przedłużenia o sześć miesięcy proporcjonalnych kontroli na niektórych wewnętrznych granicach strefy Schengen w Niemczech, Austrii, Szwecji, Danii i Norwegii.

Dodatkowe informacje:

• Wniosek w sprawie decyzji wykonawczej Rady przedstawiającej zalecenie w sprawie przedłużenia tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych w wyjątkowych okolicznościach zagrażających ogólnemu funkcjonowaniu strefy Schengen
• Zalecenie Komisji w sprawie proporcjonalnych kontroli policyjnych oraz współpracy policyjnej w strefie Schengen
• Pytania i odpowiedzi: Tymczasowe kontrole na granicach wewnętrznych, kontrole policyjne oraz współpraca policyjna w strefie Schengen
• ZESTAWIENIE INFORMACJI: Wyjaśnienie przepisów kodeksu Schengen
• Przywrócenie strefy Schengen – Plan działania
• Trzecie sprawozdanie Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Rady w sprawie operacyjności Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej
• ZESTAWIENIE INFORMACJI: Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna