Obywatele i ich prawa

Komisja Europejska opublikowała trzecie sprawozdanie na temat obywatelstwa UE. Podsumowała w nim postępy poczynione od 2014 r. oraz przedstawiła dalsze działania mające zapewnić, by obywatele mogli w pełni korzystać z przysługujących im praw – w pracy, podróży, podczas nauki lub udziału w wyborach.

Europejczycy są dziś świadomi swego statusu obywateli Unii bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Rośnie też odsetek Europejczyków, którzy chcą wiedzieć więcej o swoich prawach. Czterech na pięciu Europejczyków docenia w szczególności prawo do swobodnego przepływu, które umożliwia im zamieszkanie, podjęcie pracy lub nauki i prowadzenie działalności gospodarczej w dowolnym miejscu w UE (badanie Eurobarometru z grudnia 2016 r.). Brak wiedzy oznacza jednak, że obywatele UE nie korzystają w pełni z przysługującego im prawa do głosowania w wyborach europejskich i lokalnych. Wielu z nich nie wie też, że przysługuje im prawo do ochrony konsularnej zapewnianej przez ambasadę innego państwa członkowskiego. W sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE z 2017 r. określono cele Komisji dotyczące dalszego podnoszenia świadomości na temat tych praw i ułatwienia korzystania z nich w praktyce.

Věra Jourová, komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci, która odpowiada również za kwestię praw wynikających z obywatelstwa UE, skomentowała: - 87 proc. Europejczyków wie, że posiada również obywatelstwo UE. To więcej niż kiedykolwiek wcześniej. Nie zawsze są oni jednak świadomi swych praw wynikających z tego obywatelstwa. Obywatelstwo UE wiąże się z istotnymi prawami i wolnościami. Daje także możliwość udziału w procesie demokratycznym i aktywnego uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji w UE. Chcemy, aby obywatele wiedzieli więcej o swoich prawach wynikających z przepisów UE i aby umieli z nich lepiej korzystać.

Dimitris Avramopoulos, komisarz do spraw migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa, dodał: - Unia Europejska istnieje dla europejskich obywateli i poprzez europejskich obywateli. Aby zapewnić, by w epoce wyzwań o charakterze ponadnarodowym obywatele UE mogli w pełni korzystać z przysługujących im praw i wolności, musimy kontynuować prace nad zwiększeniem bezpieczeństwa w UE i wzmocnić ochronę naszych wspólnych granic zewnętrznych.

Sprawozdanie opiera się na informacjach od obywateli uzyskanych w drodze badań i konsultacji społecznych. Skupiono się w nim na czterech obszarach: 1) propagowaniu praw wynikających z obywatelstwa UE i wspólnych wartości UE; 2) zwiększaniu udziału obywateli w demokratycznym życiu UE; 3) upraszczaniu codziennego życia obywateli UE; 4) zwiększaniu bezpieczeństwa i promowaniu równości.

Aby osiągnąć te cele, Komisja podejmie szereg działań, w tym:

• zorganizuje ogólnounijną kampanię informacyjną na temat praw wynikających z obywatelstwa UE, aby pomóc obywatelom lepiej zrozumieć swoje prawa;

• wzmocni wolontariat: Komisja chce stworzyć więcej możliwości dla młodych ludzi w Europie, aby mogli wnieść znaczący wkład w społeczeństwo i okazać solidarność. Europejski Korpus Solidarności, który zainaugurowano 7 grudnia 2016 r., daje młodym ludziom możliwość zdobycia cennego doświadczenia i jednocześnie okazania solidarności z potrzebującymi;

• przedstawi wniosek dotyczący utworzenia jednego portalu cyfrowego, aby obywatele mieli w internecie łatwy dostęp do informacji, pomocy i rozwiązywania problemów w szerokim zakresie spraw administracyjnych;

• pobudzi dialog obywatelski i debatę publiczną, aby wymienić poglądy z obywatelami UE oraz zwiększyć ich wiedzę na temat wpływu Unii na ich codzienne życie. Od początku kadencji Komisji Junckera zorganizowano już 125 dialogów obywatelskich;

• będzie promować najlepsze praktyki pomagające obywatelom głosować i kandydować w wyborach europejskich, w szczególności przed wyborami w 2019 r.

Kontekst

Każdy obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest jednocześnie obywatelem Unii Europejskiej. Obywatelstwo UE nie zastępuje obywatelstwa krajowego, ale je uzupełnia. Jest to cenny status, który daje obywatelom dostęp do wielu swobód, takich jak swobodny przepływ osób, ochrona konsularna oraz prawo głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych i do Parlamentu Europejskiego bez względu na miejsce zamieszkania w Unii Europejskiej.

Zadaniem Komisji jest zagwarantowanie, by obywatele faktycznie mogli korzystać z praw związanych z obywatelstwem UE. Od 2010 r. Komisja co trzy lata składa sprawozdania na temat głównych inicjatyw podjętych w celu promowania i wzmocnienia obywatelstwa europejskiego. Sprawozdania opierają się na informacjach zwrotnych od obywateli, złożonych petycjach i bezpośrednich dialogach komisarzy z obywatelami. W 2015 r. Komisja przeprowadziła konsultacje społeczne i dwa badania dotyczące obywatelstwa UE i praw wyborczych. Ich wyniki wykorzystano do przygotowania sprawozdania na temat obywatelstwa UE z 2017 r.

Dodatkowe informacje

• Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE z 2017 r.:
• Nota informacyjna dotycząca działań Komisji w dziedzinie obywatelstwa UE w latach 2013 – 2016
• Podsumowanie sprawozdania na temat obywatelstwa UE z 2017 r.
• Nota informacyjna dotycząca konsultacji społecznych na temat obywatelstwa Unii z 2015 r.
• Sprawozdanie techniczne na temat zmian prawnych i orzecznictwa w sprawie obywatelstwa UE (art. 25)
• Program dotyczący obywatelstwa UE
• Badanie z 2015 r. w sprawie praw wyborczych
• Badanie z 2015 r. w sprawie obywatelstwa