Oblicza bezrobocia w Polsce

Badania nad różnorodnymi barierami zatrudnienia lub aktywności zawodowej w Polsce i Europie przedstawili:

• Herwig Immervoll (Organizacja Współpracy Gospodarcze i Rozwoju OECD),
• Rafał Janas (Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego DG EMPL),
• Iga Magda (Instytut Badań Strukturalnych IBS, Szkoła Głowna Handlowa SGH)
• Paweł Kubicki (SGH).

W poniedziałek 18 czerwca omówiono także potencjalne kierunki zmian w polityce społecznej mające na celu zwiększenie aktywności zawodowej Polaków. Wśród panelistów znaleźli się przedstawiciele środowiska akademickiego, a także administracji centralnej i lokalnej oraz organizacji pozarządowych m.in.:

• Cezary Miżejewski (Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych – WRZOS)
• Lech Antkowiak (Urząd Pracy m.st. Warszawa).

Pierwsza prezentacja poświęcona była perspektywie KE na temat wyzwań dla polskiego rynku pracy. Z punktu widzenia Komisji, pomimo rekordowo niskiej stopy bezrobocia w Polsce, inne wskaźniki zatrudnienia nie są tak optymistyczne. Szczególnie wśród grup zawodowych takich jak kobiety, pracownicy starsi oraz osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie wskaźniki zatrudnienia są poniżej średniej unijnej. Brak również systemu aktywizacji zawodowej tych grup i odpowiedniego systemu kształcenia osób dorosłych. Szansą na rozwiązanie problemów mogą być zmiany w kodeksie pracy. W przypadku kobiet z dziećmi niezbędne jest zagwarantowanie opieki przedszkolnej i żłobkowej. Zauważono jednak, że polski rząd w dużej mierze podziela stanowisko Komisji wyrażone w zaleceniach Rady w sprawie krajowego programu reform Polski na 2018 r.

Podczas drugiej prezentacji dyskutowano na temat różnorodnych barier dla zatrudnienia. Należy do nich przede wszystkim brak kompetencji, motywacji i możliwości zatrudnienia. Pomimo tego, że niski poziom edukacji siły roboczej nie jest w Polsce problemem, to wiele osób ma ograniczone doświadczenie w pracy, szczególnie takie, które zostało zdobyte w przeciągu ostatnich dwóch lat. Większość osób napotyka wiele barier na drodze do zatrudnienia, dlatego ważne jest, aby sekwencjonować rozwiązania polityczne w oparciu o całościową analizę przyczyn bezrobocia.

Podczas trzeciej prezentacji omówiono przyczyny niskiej aktywności zawodowej kobiet. Badania pokazują gwałtowny spadek aktywności kobiet o niskim poziomie wykształcenia zawodowego. W wielu wypadkach wypadnięcie z rynku pracy wynika z konieczności opieki nad dziećmi. Zdobywanie kwalifikacji nie jest wspierane systemowo - kobiety kształcące się nie mogą rejestrować się jako bezrobotne, natomiast te, które mają niskie wykształcenie uzyskują małe świadczenia. Aby zwiększyć aktywizację kobiet, korzystniejszym wydaje się wprowadzanie ich na rynek pracy po zakończeniu kształcenia, by ułatwić im budowanie kariery. Potrzebny jest także system ubezpieczeń, jako zachęta do aktywizacji. W ocenie analityków jest on obecnie niekorzystny.

W odniesieniu do osób niepełnosprawnych wskazywano na brak silnych organizacji reprezentujących tą grupę społeczną. W obecnym stanie bardziej wspierana jest pomoc dla opiekunów, co może sprawiać wrażenie dyskryminacji niepełnosprawnych. Przypominano, że aby zniwelować problemy związane z niską aktywizacją osób z niepełnosprawnościami pracodawcy otrzymują dofinansowanie.

Seminarium zakończył panel dyskusyjny na temat sposobów kształtowania aktywizacji zawodowej i zatrudnienia. Zwrócono uwagę na prace nad ustawą pomagającą kobietom w powrocie do pracy po urlopie wychowawczym i macierzyńskim. W ocenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zanotowano trudności w wydawaniu obecnych funduszy unijnych związaną z barierami administracyjnymi oraz ich brak na szkolenie bezrobotnych. Podkreślono, że konsekwencje psychologiczne braku zatrudnienia są znaczące szczególnie wśród kobiet i osób starszych w większych miastach. Potrzebna jest aktywna rola samorządów w zachęcaniu bezrobotnych do podejmowania pracy w kraju granicą oraz wsparcie wewnętrznej mobilności.

Seminarium "Oblicza bezrobocia – bariery aktywizacji zawodowej i zatrudnienia" zostało zorganizowane przez Komisję Europejską i Instytut Badań Strukturalnych.