Międzynarodowy Dzień Romów

Przed Międzynarodowym Dniem Romów 8 kwietnia wiceprzewodnicząca do spraw wartości i przejrzystości Věra Jourová, komisarz do spraw równości Helena Dalli i komisarz do spraw europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia Olivér Várhelyi wydali oświadczenie:

W Międzynarodowym Dniu Romów obchodzimy święto naszej najliczniejszej mniejszości w Europie.

Świętujemy różnorodność, język, sztukę i kulturę Romów oraz ich wkład w historię Europy.

Optymizmem napawają ostatnie wydarzenia, które obserwujemy w kilku państwach członkowskich i krajach objętych procesem rozszerzenia, które aktywnie przeciwdziałają antycyganizmowi i zwalczają dyskryminację Romów.

Postępy są jednak niewielkie i zbyt powolne. Zbyt wielu Romów nadal nie ma równego dostępu do edukacji, zatrudnienia, opieki zdrowotnej czy mieszkań.

Musimy współpracować na szczeblu lokalnym, krajowym i regionalnym, a zawsze wspólnie z Romami, aby osiągnąć poprawę sytuacji w ich codziennym życiu pod względem równości.

W tym roku łączymy nasze siły z Radą Europy w ramach projektu EQUIROM mającego na celu zwalczanie stereotypów dotyczących Romów w mediach. Chcemy tworzyć pozytywne narracje, koncentrując się w szczególności na romskich kobietach i młodzieży, oraz podnosić świadomość na temat kultury Romów i ich historii, w tym na temat Holokaustu Romów.

Wzywamy UE i kraje objęte procesem rozszerzenia do wdrożenia wszystkich środków w ramach europejskich ram strategicznych dotyczących Romów oraz do wzmożenia wysiłków na rzecz zwalczania antycyganizmu i antyromskich stereotypów. Musimy wspólnie budować kulturę wsparcia i włączenia społecznego oraz uhonorować wkład Romów w nasze europejskie dziedzictwo kulturowe.

Kontekst

Romowie są najliczniejszą mniejszością etniczną w Europie, liczącą około 10–12 mln ludności romskiej, z czego ponad sześć mln mieszka w UE, a cztery w krajach objętych procesem rozszerzenia (region Bałkanów Zachodnich, Turcja, Ukraina, Mołdawia i Gruzja).

Chociaż ich sytuacja uległa pewnej poprawie zarówno w UE, jak i w krajach objętych procesem rozszerzenia – głównie w dziedzinie edukacji – Europa ma jeszcze wiele do zrobienia, aby osiągnąć rzeczywistą równość Romów. Utrzymuje się marginalizacja, a wielu Romów w życiu codziennym nadal boryka się z powszechną dyskryminacją, rasizmem wobec Romów, antycyganizmem i wykluczeniem społeczno-ekonomicznym.

Jak wykazało badanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) z 2022 r., nadal utrzymuje się wpływ antycyganizmu, który uniemożliwia wielu Romom korzystanie z przysługujących im praw podstawowych w zakresie edukacji, zatrudnienia, opieki zdrowotnej i mieszkalnictwa. W komunikacie przyjętym przez Komisję 9 stycznia 2023 r., w którym dokonano przeglądu krajowych strategicznych ram dotyczących Romów w całej Unii Europejskiej (UE) i na Bałkanach Zachodnich, podkreślono potrzebę wzmocnienia zaangażowania na szczeblu unijnym i krajowym.

W nowych unijnych ramach strategicznych dotyczących Romów, przedstawionych przez Komisję w październiku 2020 r., sformułowano nowe cele i zalecenia dla państw członkowskich, aby poczynić postępy w zapewnianiu niezbędnego wsparcia, którego tak wielu Romów mieszkających w UE nadal potrzebuje. Promują one także równość, włączenie społeczne i udział Romów w unijnych działaniach zewnętrznych, w szczególności w ramach polityki rozszerzenia i sąsiedztwa. Ramy strategiczne były pierwszym bezpośrednim krokiem w drodze do realizacji planu działania UE przeciwko rasizmowi na lata 2020–2025 oraz częścią zobowiązania przewodniczącej Ursuli von der Leyen na rzecz Unii równości.

W ramach programu „Obywatele, równość, prawa i wartości” (program CERV) na 2023 r. Komisja Europejska udostępnia 20 mln euro na projekty zwalczające wszelkie formy dyskryminacji. Celem specjalnego zaproszenia do składania wniosków dotyczącego promowania równości oraz walki z rasizmem, ksenofobią i dyskryminacją jest wspieranie konkretnych działań mających na celu zapobieganie nietolerancji, rasizmowi, ksenofobii i dyskryminacji oraz walkę z tymi zjawiskami, w szczególności ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, kolor skóry, religię, orientację seksualną, tożsamość płciową, również wtedy, gdy przejawia się to w postaci antycyganizmu.

Więcej informacji

Strona internetowa – projekt EQUIROM [link dostępny od 11 kwietnia]

Strona internetowa – Równość, włączenie społeczne i udział Romów w UE

Strona internetowa – Wsparcie UE na rzecz integracji Romów na Bałkanach Zachodnich

Badanie – badanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 2022 r. dotyczące Romów

Komunikat – Sprawozdanie z oceny krajowych strategicznych ram państw członkowskich dotyczących Romów

Rada Europy – Strategiczny plan działania na rzecz integracji Romów i Trawelerów na lata 2020–2025