Lasy płoną coraz dłużej

Ostatnie sprawozdanie KE na temat pożarów lasów wskazuje na konieczność przeciwdziałania zmianie klimatu, aby „pozostawić czystszą planetę następnym pokoleniom”, co podkreślił przewodniczący Jean-Claude Juncker w swoim orędziu o stanie Unii. We wspomnianym sprawozdaniu wzywa się do podjęcia bardziej zdecydowanych środków zapobiegających pożarom lasów.

Komisja Europejska opublikowała roczne sprawozdanie dotyczące pożarów lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej. Wynika z niego, że w ubiegłym roku żywioł zniszczył ponad 1,2 mln ha lasów i innych obszarów w Europie – to więcej niż wynosi całkowita powierzchnia Cypru. Pożary spowodowały śmierć 127 osób – cywilów i strażaków – oraz straty gospodarcze w szacowanej wysokości niemal 10 mld euro.

Komisarz ds. środowiska Karmenu Vella, powiedziała: - Ekstremalne warunki pogodowe – długotrwałe susze i fale upałów – sprzyjają pożarom i utrudniają ich gaszenie. Ponad 90 proc. pożarów jest wywoływanych przez działania człowieka, dlatego UE ściśle współpracuje z państwami członkowskimi w zakresie zapobiegania pożarom, dbając o to, by obywatele i decydenci posiadali większą wiedzę na temat przyczyn pożarów i zagrożeń z nimi związanych. Musimy również znacznie więcej inwestować w gospodarkę leśną w celu zapewnienia stosowania najlepszych praktyk w całej UE. Wydarzenia z lata 2018 r. po raz kolejny pokazały nam, że wiele jest jeszcze do zrobienia w kwestii zapobiegania pożarom, a Europa musi utrzymać czołową pozycję w walce ze zmianami klimatu.

Komisarz do spraw edukacji, kultury, młodzieży i sportu TiborNavracsics, odpowiedzialny za Wspólne Centrum Badawcze (JRC), powiedział: - Naukowcy ze Wspólnego Centrum Badawczego stale monitorują pożary lasów w Europie za pomocą europejskiego systemu informacji o pożarach lasów. Z danych zgromadzonych w ostatnich kilku latach wynika, że pożary są coraz częstsze i mają coraz większy zasięg. Jestem dumny z tego, że dzięki gromadzeniu i analizowaniu tych danych JRC pomaga nam lepiej zrozumieć zachodzące zmiany i zapewnia podstawę do zwiększenia przez organy krajowe zarówno działań prewencyjnych, jak i gotowości do gaszenia pożarów.

Europa musi sprostać coraz większej liczbie coraz poważniejszych pożarów

W najnowszym sprawozdaniu wykazano, że istnieje wyraźna tendencja do wydłużania się okresów pożarów w porównaniu z poprzednimi latami, a obecnie pożary wybuchają również w innych porach niż suche i gorące miesiące letnie (lipiec–wrzesień). W 2017 r. najbardziej krytycznymi miesiącami były czerwiec i październik, gdy fala tragicznych w skutkach pożarów przeszła przez Portugalię i północną Hiszpanię.

Region Morza Śródziemnego pozostaje obszarem najbardziej zagrożonym. Niespotykanie suche okresy letnie w Europie środkowej i północnej wywołały jednak ostatnio ogromne pożary w takich krajach jak Szwecja, Niemcy i Polska, które do tej pory doświadczyły niewielu pożarów lasów.

Ponadto w 2017 r. ponad 25 proc. całkowitej powierzchni zniszczonej przez pożary należało do sieci Natura 2000, co stanowi wezwanie dla krajów UE do zintensyfikowania wysiłków na rzecz odtworzenia siedlisk chronionych i ich usług ekosystemowych oraz zarządzania nimi, w tym w celu zapobiegania pożarom lasów.

Pożarom lasów można zapobiegać

Podobnie jak w poprzednich latach, w 2017 r. większość pożarów lasów została spowodowana przez działania człowieka. Niezrównoważone praktyki gospodarki leśnej, degradacja ekosystemów, jak również sadzenie wysoce łatwopalnych gatunków drzew ułatwiają wzniecanie ognia i sprzyjają rozprzestrzenianiu się pożarów.

Zapobieganie pożarom jest więc kluczowym elementem powstrzymywania pożarów lasów. Odpowiednie praktyki gospodarki leśnej i gospodarowania gruntami mogą ograniczyć ryzyko pożaru i zwiększyć odporność lasów na ogień. Ponadto ze sprawozdania wynika, że podnoszenie świadomości i szkolenie lokalnych społeczności, podmiotów kształtujących politykę i zainteresowanych stron zwiększy ich gotowość.

Państwa członkowskie i instytucje UE powinny kontynuować współpracę w celu przedstawiania wytycznych wskazujących, jakie działania należy podjąć w przypadku pożaru lasu i jak zwiększyć naszą odporność, na podstawie krajowych doświadczeń i najlepszych praktyk.

Kontekst

Roczne sprawozdanie dotyczące pożarów lasów za 2017 r.

W sprawozdaniu „Pożary lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej w 2017 r.” opracowanym przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC) – służby Komisji Europejskiej do spraw nauki i wiedzy – zawarto szczegółową analizę pożarów lasów w 2017 r., obejmującą sprawozdania dotyczące poszczególnych krajów. W sprawozdaniu zestawiono dane europejskiego systemu informacji o pożarach lasów, zarządzane przez Wspólne Centrum Badawcze, oraz statystyki i informacje przekazane przez państwa członkowskie UE i kraje sąsiadujące.

Wsparcie UE w okresie pożarów lasów latem 2018 r.

W 2018 r. Unijny Mechanizm Ochrony Ludności został uruchomiony pięć razy, aby zareagować na pożary lasów w Europie. Kraje potrzebujące pomocy, tj. Szwecja i Grecja, otrzymały znaczące wsparcie. Tego lata zmobilizowano w sumie 15 samolotów, 6 helikopterów i ponad 400 strażaków i osób obsługujących sprzęt. Unia Europejska pokryła koszty transportu w wysokości 1,6 mln euro, aby uruchomić wsparcie dla krajów objętych pożarami. Ponadto, na wnioski państw członkowskich, sporządzono ponad 139 map satelitarnych w ramach programu Copernicus, pokazujących występowanie pożarów lasów. Zorganizowano również misję do Portugalii w zakresie prewencji i gotowości, aby wzmocnić zdolność tego kraju do radzenia sobie z pożarami lasów.

Wzmacnianie zdolności unijnego systemu ochrony ludności

Komisja zaproponowała wzmocnienie europejskich zdolności w zakresie ochrony ludności za pomocą rescEU, tak aby państwa członkowskie były przygotowane na wypadek wystąpienia licznych klęsk. Rezerwa rescEU opiera się na dwóch podstawowych filarach: zapobieganiu i gotowości oraz większych zdolnościach reagowania, w tym stworzeniu europejskich zdolności rezerwowych, służących jako zabezpieczenie, gdy krajowe zdolności zostaną wyczerpane. Wniosek w sprawie rescEU jest centralnym punktem programu działań przewodniczącego Junckera na rzecz Europy, która chroni.

Dodatkowe informacje

• Pożary lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej w 2017 r.