Gospodarka bez odpadów?

Nowe przepisy – powstałe w oparciu o wniosek KE przedstawiony w grudniu 2015 r. w ramach pakietu dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym – pomogą zapobiegać powstawaniu odpadów oraz, gdy nie jest to możliwe, znacznie zintensyfikować recykling odpadów komunalnych i opakowaniowych. Dzięki tym przepisom stopniowo ograniczane będzie składowanie odpadów, a wspierane będzie wykorzystanie instrumentów ekonomicznych takich jak systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Nowe ustawodawstwo zwiększa rolę „hierarchii postępowania z odpadami”, tj. nakłada na państwa członkowskie wymóg wprowadzania konkretnych środków i priorytetowego traktowania działań w zakresie zapobiegania, ponownego użycia i recyklingu, przedkładając je nad składowanie i spalanie, a tym samym urzeczywistniając gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Komisarz ds. środowiska, polityki morskiej i rybołówstwa, Karmenu Vella, powiedział: - Ostateczne zatwierdzenie przez Radę nowych przepisów UE dotyczących odpadów stanowi ważny etap dla rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym w Europie. Nowe wartości docelowe w zakresie recyklingu i składowania wyznaczają wiarygodną i ambitną drogę do lepszego gospodarowania odpadami w Europe. Naszym głównym zadaniem jest teraz zapewnienie, by obietnice zawarte w tym pakiecie dotyczącym odpadów, zostały zrealizowane w praktyce. Komisja zrobi wszystko, co w jej mocy, aby wspierać państwa członkowskie we wdrażaniu nowych przepisów.

Pierwotnie Komisja przedstawiła propozycje nowych przepisów w zakresie odpadów w 2014 r. Zostały one jednak wycofane i zastąpione w grudniu 2015 r. – w ramach planu działania Komisji Junckera na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym – lepiej zaprojektowanymi i bardziej ambitnymi wnioskami zakładającymi bardziej zamknięty obieg. Wnioski te zostały następnie przyjęte i są obecnie częścią zbioru przepisów UE.

Nowe przepisy są najbardziej nowoczesnym na świecie ustawodawstwem w dziedzinie odpadów, a UE stanowi przykład dla innych krajów.

Szczegółowe informacje na temat nowych przepisów dotyczących odpadów:

Wartości docelowe dla recyklingu odpadów komunalnych:

Ponadto bardziej rygorystyczne zasady obliczania współczynników recyklingu przyczynią się do lepszego monitorowania rzeczywistych postępów w realizacji gospodarki o obiegu zamkniętym.

Nowe wartości docelowe dla recyklingu odpadów opakowaniowych:

Selektywne zbieranie

W oparciu o istniejący obowiązek selektywnego zbierania papieru i tektury, szkła, metali i tworzyw sztucznych, nowe przepisy dotyczące selektywnego zbierania przyczynią się do poprawy jakości surowców wtórnych i ich lepszego wykorzystania: do 2022 r. selektywnie będą musiały być zbierane niebezpieczne odpady z gospodarstw domowych, do 2023 r. – bioodpady, a do 2025 r. – materiały włókiennicze.

Stopniowe ograniczanie składowania

Składowanie odpadów nie ma sensu w gospodarce o obiegu zamkniętym i może powodować zanieczyszczenie wody, gleby i powietrza. Do 2035 r. ilość składowanych odpadów komunalnych musi zostać zredukowana do najwyżej 10 proc. całkowitej ilości wytwarzanych odpadów komunalnych.

Zachęty

W nowych przepisach przewidziano większe wykorzystanie skutecznych instrumentów ekonomicznych i innych środków mających na celu stosowanie hierarchii postępowania z odpadami. Istotną rolę w tej fazie przejściowej przyznano producentom przez uczynienie ich odpowiedzialnymi za swoje produkty, gdy te stają się odpadami. Nowe wymagania dotyczące systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta doprowadzą do poprawy ich funkcjonowania i zarządzania. Ponadto do 2024 r. muszą zostać ustanowione obowiązkowe systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta w odniesieniu do wszystkich opakowań.

Zapobieganie

W nowym ustawodawstwie kładzie się szczególny nacisk na zapobieganie powstawaniu odpadów i wprowadza istotne cele w odniesieniu do marnotrawienia żywności i odpadów morskich, aby przyczynić się do osiągnięcia wyznaczonych przez ONZ celów zrównoważonego rozwoju w tych obszarach.

Co dalej?

Nowe przepisy wejdą w życie 20 dni po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Kontekst

W ramach planu działania UE dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym Komisja Europejska przyjęła w dniu 2 grudnia 2015 r. pakiet wniosków ustawodawczych w sprawie odpadów. W dniu 18 grudnia 2017 r. współustawodawcy osiągnęli tymczasowe porozumienie w sprawie czterech wniosków ustawodawczych Komisji. Parlament Europejski poparł to porozumienie podczas sesji plenarnej w kwietniu 2018 r.

W ciągu ostatnich dwudziestu lat wiele państw członkowskich stopniowo poprawiało swoje wyniki w zakresie gospodarowania odpadami, zgodnie z unijną hierarchią postępowania z odpadami. W 1995 r. w UE składowanych było średnio 64 proc. odpadów komunalnych. W 2000 r. ta średnia wartość spadła do 55 proc., a średni współczynnik recyklingu wyniósł 25 proc. W 2016 r. składowanie odpadów z gospodarstw domowych w całej UE spadło do 24 proc., a współczynnik recyklingu wzrósł do 46 proc. Nadal jednak w poszczególnych krajach UE występują problemy i duże różnice. W 2016 r. dziesięć państw członkowskich nadal składowało ponad 50 proc. odpadów z gospodarstw domowych, a sześć z nich spalało minimum 40 proc. odpadów.

Więcej informacji:

Tekst nowych dyrektyw można znaleźć tutaj.