Europa lepiej broniona

Komisja najpierw przedstawiła białą księgę w sprawie przyszłości Europy, a w opublikowanym dziś dokumencie otwierającym debatę przedstawia różne scenariusze działań, jakie należy podjąć w związku z rosnącymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa i obronności Europy, oraz aby zwiększyć zdolności obronne Europy do roku 2025. Debata wniesie istotny wkład w proces podejmowania decyzji dotyczących metod wzmocnienia przez Unię ochrony i bezpieczeństwa obywateli UE, co jest jednym z priorytetów Komisji Junckera. Omawiany dokument otwierający debatę uzupełniają konkretne propozycje dotyczące uruchomienia Europejskiego Funduszu Obronnego, który zwiększy efektywność wydatków państw członkowskich na wspólne zdolności obronne.

Wysoka przedstawiciel/wiceprzewodnicząca Federica Mogherini stwierdziła: - Robimy szybkie postępy w zakresie bezpieczeństwa w Unii Europejskiej dzięki uczestnictwu i wsparciu Komisji i zaangażowaniu państw członkowskich. Opublikowany dziś dokument otwierający debatę to wkład Komisji w refleksję na temat przyszłości Unii w tej dziedzinie. Impulsem do jego powstania było zapotrzebowanie obywateli na bardziej zintegrowaną i skuteczną obronę. Dzięki Unii Europejskiej możemy wspierać państwa członkowskie w rozwijaniu zdolności wojskowych i efektywniejszym inwestowaniu w obronność. Dokonaliśmy dużych postępów w czasie krótszym niż rok i jesteśmy zdeterminowani, aby utrzymać obecne tempo.

Wiceprzewodniczący do spraw miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności Jyrki Katainen dodał: - W dzisiejszym świecie silne NATO i silna UE mają większe znaczenie niż kiedykolwiek wcześniej. Europa musi wziąć bezpieczeństwo i obronę w swoje ręce, unikając powielania struktur, które już istnieją, aby wzmocnić swoją pozycję jako partnera dla swoich sojuszników. Wiemy, dokąd zmierzamy, całym procesem kierują państwa członkowskie, jednak teraz nadszedł czas, aby podjąć decyzję, jak szybko chcemy dotrzeć do celu.

Przywódcy UE spotkają się w Pradze 9 czerwca, aby omówić, w jaki sposób wykorzystać możliwości zacieśnienia współpracy w dziedzinie obronności, jakie stworzono w traktatach. Komisja wnosi wkład w tę dyskusję i szerszą ogólnounijną debatę na temat obronności, przedstawiając trzy możliwe scenariusze dotyczące przyszłości europejskiej obronności.

• Scenariusz pt. „Współpraca w zakresie bezpieczeństwa i obrony” zakłada, że państwa członkowskie w dalszym ciągu będą decydować o potrzebie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony dobrowolnie i dla każdego przypadku z osobna, a UE będzie uzupełniać działania podejmowane na poziomie krajowym. Oznacza to, że współpraca w dziedzinie obronności zostałaby wzmocniona, jednak udział UE w najbardziej wymagających działaniach byłby nadal ograniczony. Nowy Europejski Fundusz Obronny umożliwiłby powstanie pewnych nowych wspólnych zdolności, ale państwa członkowskie w dalszym ciągu indywidualnie nadzorowałyby większość działań w zakresie rozwoju tych zdolności i większość zamówień publicznych w tej dziedzinie. Współpraca między UE a NATO zachowałyby obecną formę i strukturę.
• W ramach bardziej ambitnego scenariusza zatytułowanego „Podział zadań w zakresie bezpieczeństwa i obrony” państwa członkowskie połączyłyby niektóre aktywa finansowe i operacyjne, aby zwiększyć solidarność w dziedzinie obronności. Zwiększyłoby się także zaangażowanie Unii w ochronę Europy, zarówno na terytorium UE, jak i poza jej granicami. Rola Unii zwiększyłaby się w takich dziedzinach, jak bezpieczeństwo cybernetyczne, ochrona granic lub zwalczanie terroryzmu. Doszłoby także do wzmocnienia aspektów związanych z obroną i bezpieczeństwem w polityce wewnętrznej UE w takich dziedzinach jak energia, zdrowie, polityka celna i polityka w dziedzinie przestrzeni kosmicznej. Większej zdolności do działania odpowiadałaby wola polityczna prowadzenia tychże działań oraz proces decyzyjny dostosowany do dużej prędkości, z jaką zmienia się kontekst strategiczny. UE i NATO mogłyby również zwiększyć wzajemną współpracę i koordynację całego spektrum zagadnień.
• W najbardziej ambitnym scenariuszu pt. „Wspólna obrona i bezpieczeństwo” przewidziano stopniowe kształtowanie wspólnej unijnej polityki obronnej prowadzące do wspólnej obrony na podstawie art. 42 Traktatu UE. Istniejący przepis umożliwia grupie państw członkowskich wprowadzenie europejskiej obronności na wyższy poziom zaawansowania. Zgodnie z tym scenariuszem ochrona Europy stałaby się wzajemnie wzmacniającym się obowiązkiem UE i NATO. UE byłaby w stanie prowadzić zaawansowane operacje w zakresie bezpieczeństwa i obrony w oparciu o większy stopień integracji sił obronnych państw członkowskich. UE wspierałaby wspólne programy obrony ze środków Europejskiego Funduszu Obronnego oraz powołałaby specjalną europejską agencję badań nad obronnością. Działania te przyczyniłyby się do rozwoju rzeczywistego europejskiego rynku obronności, którego kluczowe obszary działalności strategicznej byłyby chronione przed wrogimi przejęciami zewnętrznymi.

Powyższe scenariusze nie wykluczają się wzajemnie, lecz pokazują trzy różne poziomy ambicji, jeśli chodzi o solidarność. Zwiększenie bezpieczeństwa Europy jest koniecznością. Państwa członkowskie, wspierane przez instytucje UE, będą miały decydujący głos przy określaniu poziomu ambicji. Patrząc w przyszłość, muszą one teraz podjąć decyzję dotyczącą kierunku i prędkości działań, jakie należy podjąć w celu ochrony obywateli Europy.

Kontekst

Silniejsza pozycja Europy w zakresie obronności i bezpieczeństwa jest priorytetem Komisji od początku kadencji pod przewodnictwem Jeana-Claude'a Junckera. W ciągu ostatnich dwóch lat w dziedzinie obrony osiągnięto więcej niż miało to miejsce w ciągu ostatnich sześćdziesięciu lat. W swoich wytycznych politycznych z czerwca 2014 r. przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker stwierdził: - Jestem przekonany, że musimy pracować nad wzmocnieniem Europy, jeśli chodzi o kwestie bezpieczeństwa i obrony. Tak, Europa jest przede wszystkim „miękką siłą”. Ale nawet najsilniejsza „miękka siła” nie przetrwa próby czasu, jeśli nie dysponuje choć pewnymi zintegrowanymi zdolnościami obronnymi.

UE ma już możliwości, aby przejść od obecnej mozaiki dwustronnych i wielostronnych stosunków w zakresie współpracy wojskowej do bardziej skutecznych form integracji w dziedzinie obrony. W art. 42 ust. 6 Traktatu o Unii Europejskiej przewidziano możliwość wprowadzenia europejskiej obronności na wyższy poziom zaawansowania przez grupę państw członkowskich o podobnych poglądach. W wygłoszonym w 2016 r. orędziu o stanie Unii Europejskiej przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powiedział: „Myślę, że teraz nadszedł czas, aby skorzystać z tej możliwości”.

Komisja powołała dziś Europejski Fundusz Obronny, którego powstanie zostało zapowiedziane przez przewodniczącego Junckera we wrześniu 2016 r. i otrzymało poparcie Rady Europejskiej w grudniu 2016 r. Fundusz będzie koordynować, uzupełniać i wzmacniać krajowe inwestycje w badania w dziedzinie obrony oraz w opracowywanie prototypów i nabywanie sprzętu i technologii wojskowych.

W deklaracji rzymskiej przyjętej 25 marca 2017 r. europejscy przywódcy zobowiązali się do działań na rzecz UE-27, która pomoże utworzyć bardziej konkurencyjny i zintegrowany przemysł obronny i wzmocni swoją wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony, we współpracy i w porozumieniu z NATO.

W białej księdze na temat przyszłości Europy przedstawionej w dniu 1 marca 2017 r. określono główne wyzwania i szanse dla Europy w nadchodzącym dziesięcioleciu. Biała księga wyznacza też początek procesu, w ramach którego UE-27 zdecyduje o swoim przyszłym kształcie. Aby zachęcić do udziału w tym przedsięwzięciu, Komisja Europejska wraz z Parlamentem Europejskim i zainteresowanymi państwami członkowskimi zorganizują w europejskich miastach i regionach debaty pod hasłem „Przyszłość Europy”. Białej księdze towarzyszy szereg dokumentów analitycznych na temat:

• społecznego wymiaru Europy (26 kwietnia 2017 r.),
• wykorzystania możliwości płynących z globalizacji (10 maja 2017 r.),
• pogłębienia unii gospodarczej i walutowej w oparciu o sprawozdanie pięciu przewodniczących z czerwca 2015 r.(31 maja 2017 r.);
• przyszłości europejskiej obrony (opublikowany w dniu dzisiejszym);
• przyszłości finansów UE (przewidziany na koniec czerwca 2017 r.).

Dodatkowe informacje:

• Pytania i odpowiedzi – Przyszłość europejskiej obrony
• Dokument otwierający debatę na temat przyszłości europejskiej obronności
• Nota informacyjna przedstawiająca argumenty za ściślejszą współpracą UE w zakresie bezpieczeństwa i obrony.
• Komunikat Europejskiego Ośrodka Strategii Politycznej na temat przyszłości obronności w Europie
• Europejski Fundusz Obronny – najczęściej zadawane pytania
• Nota informacyjna dotycząca Europejskiego Funduszu Obronnego
• Komunikat „Utworzenie Europejskiego Funduszu Obronnego”
• Wniosek dotyczący rozporządzenia
• Zaproszenie do składania wniosków

Zob. załącznik: Wyniki badania opinii publicznej na temat obronności w UE (Specjalny Eurobarometr 461, kwiecień 2017