Czas zrównoważonego wzrostu

Cykl europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej, budżetowej i społecznej na 2018 r. rozpoczyna się w warunkach ożywienia działalności gospodarczej w strefie euro i w UE, rekordowo wysokich wskaźników zatrudnienia oraz malejących stóp bezrobocia, które zbliżają się do poziomów sprzed kryzysu. Wszystkie państwa członkowskie przyczyniają się do tego silnego tempa wzrostu gospodarczego, dlatego priorytetem jest teraz utrzymanie go i zapewnienie, by przynosił korzyści wszystkim członkom społeczeństwa. Odpowiedzialnej polityce budżetowej powinna towarzyszyć realizacja reform strukturalnych skupionych na tworzeniu warunków sprzyjających dalszym inwestycjom oraz wzrostowi płac realnych w celu wsparcia popytu wewnętrznego. Prezentowany pakiet dokumentów opiera się na prognozie gospodarczej Komisji z jesieni 2017 r. oraz priorytetach politycznych określonych w orędziu o stanie Unii w 2017 r. wygłoszonym przez przewodniczącego J.-C. Junckera. Uwzględnia także niedawną proklamację europejskiego filara praw socjalnych podczas Szczytu Społecznego w Göteborgu.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący Komisji odpowiedzialny za euro i dialog społeczny, powiedział: - Mimo wszystkich reform przeprowadzonych w ostatnich latach budowa europejskiej unii gospodarczej i walutowej (UGW) pozostaje niedokończona. Dlatego musimy wykorzystać obecną korzystną sytuację i wzmocnić UGW oraz sprawić, by nasze gospodarki były bardziej odporne i sprzyjające włączeniu społecznemu. W przyszłym miesiącu przedstawimy propozycje dalszego wzmocnienia UGW. Silniejsza struktura nie zastąpi jednak rzetelnej polityki budżetowej, gospodarczej i społecznej na poziomie krajowym, która jest głównym celem europejskiego semestru. Prezentujemy opinie dotyczące projektów planów budżetowych i wzywamy państwa członkowskie, którym grozi naruszenie paktu stabilności i wzrostu, aby zastosowały niezbędne środki w celu dostosowania ścieżki budżetowej.

Komisarz do spraw zatrudnienia, spraw społecznych, umiejętności i mobilności pracowników Marianne Thyssen z zadowoleniem przyjęła porozumienie i stwierdziła: - Zaledwie kilka dni po Szczycie Społecznym i proklamacji europejskiego filara praw socjalnych prezentujemy europejski semestr, który wdraża ten filar w praktyce w celu odnowionej konwergencji na rzecz lepszych warunków życia i pracy w państwach członkowskich.

Pierre Moscovici, komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł, powiedział: - Gospodarka strefy euro rośnie w najszybszym od dziesięciu lat tempie, a jej średni deficyt w przyszłym roku ma spaść do poziomu poniżej 1 proc. PKB, z ponad 6 proc. w 2010 r. Niektóre państwa członkowskie wciąż jednak zmagają się z wysokim poziomem długu publicznego, który ogranicza ich możliwości inwestowania na przyszłość. Państwa te powinny skorzystać ze sprzyjających warunków i wzmocnić finanse publiczne, także pod względem strukturalnym – natomiast państwa, w których istnieje przestrzeń fiskalna, powinny ją wykorzystać, by wspierać inwestycje z korzyścią dla obywateli.

Wzrost gospodarczy przyspiesza w szybkim tempie, o czym świadczy fakt, że w tym roku gospodarka strefy euro znajduje się na ścieżce najszybszego wzrostu od dziesięciolecia. Na te dobre wyniki składa się odporne spożycie prywatne, solidny wzrost gospodarczy na całym świecie oraz malejące stopy bezrobocia. Wszystkie państwa członkowskie odnotowują wzrost gospodarczy i poprawę sytuacji na rynku pracy. Wynagrodzenia rosną jednak powoli. Obserwuje się też ożywienie inwestycji dzięki korzystnym warunkom finansowania, a zmniejszenie niepewności znacznie poprawiło nastroje gospodarcze. W dużym stopniu poprawiła się kondycja finansów publicznych państw strefy euro. Państwa członkowskie znajdują się na różnych etapach cyklu koniunkturalnego, dlatego w ogłoszonych dziś wytycznych podkreśla się potrzebę zachowania należytej równowagi między wspieraniem ekspansji gospodarczej a zapewnianiem stabilności finansów publicznych, zwłaszcza przez ograniczanie wysokich poziomów zadłużenia.

Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2018 r.

W oparciu o wcześniejsze wytyczne i uwzględniając różne sytuacje państw członkowskich pod względem cyklu koniunkturalnego, w rocznej analizie wzrostu gospodarczego wzywa się państwa członkowskie do pobudzania inwestycji jako sposobu na wspieranie ekspansji gospodarczej oraz do zwiększenia wydajności i długoterminowego wzrostu gospodarczego. Komisja jednocześnie zaleca dalsze reformy strukturalne, które są potrzebne, aby gospodarka Europy stała się bardziej stabilna, sprzyjająca włączeniu społecznemu, wydajna i odporna. Polityka budżetowa powinna zapewnić odpowiednią równowagę między stabilnością finansów publicznych a wspieraniem ekspansji gospodarczej. W dalszym ciągu priorytetem musi być ograniczenie wysokich poziomów zadłużenia i przywrócenie buforów fiskalnych. Do tego celu mogą się też przyczynić: usunięcie luk w prawie podatkowym, poprawa jakości struktury finansów publicznych i lepiej ukierunkowane wydatki publiczne. Przekrojowym priorytetem pozostaje sprawiedliwość społeczna, dlatego zasady i prawa zapisane w europejskim filarze praw socjalnych będą od tej pory uwzględniane w europejskim semestrze.

Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania 2018 jest narzędziem nieodłącznie związanym z europejskim semestrem. Jego celem jest zapobieganie zakłóceniom równowagi, które utrudniają sprawne funkcjonowanie gospodarek państw członkowskich, strefy euro i całej UE, a także eliminowanie tych zakłóceń. Na podstawie analiz zawartych w sprawozdaniu przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania proponuje się przeprowadzenie w 2018 r. szczegółowej oceny sytuacji 12 państw. Chodzi tu o te same państwa, w których stwierdzono zakłócenia równowagi w poprzednim cyklu procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej, a więc Bułgarię, Chorwację, Cypr, Francję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Niemcy, Portugalię, Słowenię, Szwecję i Włochy. Komisja przedstawi te szczegółowe oceny sytuacji w sprawozdaniach krajowych w lutym 2018 r.

Projekt wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu

W tegorocznym projekcie sprawozdania po raz pierwszy zastosowano w praktyce tablicę wyników zawierającą wskaźniki społeczne, która jest jednym z narzędzi służących wdrożeniu europejskiego filara praw socjalnych. Prezentowane w tablicy wyniki państw członkowskich ocenia się na podstawie 14 głównych wskaźników. We wspólnym sprawozdaniu o zatrudnieniu uwzględniono również krajowe reformy polityczne w zestawieniu z celami określonymi w filarze.

Wspólne sprawozdanie o zatrudnieniu wskazuje na stałą poprawę sytuacji na rynku pracy: od początku kadencji obecnej Komisji powstało około 8 mln dodatkowych miejsc pracy. Stopa bezrobocia nadal spada i we wrześniu 2017 r. wyniosła 7,5 proc. (8,9 proc. w strefie euro), osiągając najniższy poziom od 2008 r. Ożywienie na rynku pracy nie znajduje jednak odbicia we wzroście płac. W niektórych państwach członkowskich dochód netto wciąż utrzymuje się na poziomie sprzed kryzysu.

Wniosek w sprawie wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia

Wytyczne dotyczące polityki zatrudnienia określają wspólne priorytety i cele krajowych polityk zatrudnienia oraz służą za podstawę przy opracowywaniu zaleceń dla poszczególnych krajów. Tegoroczny wniosek dostosowuje tekst wytycznych do zasad europejskiego filara praw socjalnych, aby podnieść konkurencyjność Europy i sprawić, by stała się ona bardziej atrakcyjnym miejscem dla inwestycji, tworzenia dobrej jakości miejsc pracy i budowania spójności społecznej.

Zalecenie w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro

Komisja zaleca strefie euro jako całości zasadniczo neutralny kurs polityki budżetowej oraz zrównoważoną kombinację polityki budżetowej i monetarnej. Powinno się to przyczynić do wsparcia inwestycji oraz poprawy jakości i struktury finansów publicznych. Zgodnie z priorytetami Komisji państwa członkowskie powinny też podjąć większe wysiłki, aby wprowadzić środki w celu zwalczania agresywnego planowania podatkowego.

W zaleceniu wzywa się też do kształtowania polityki, która wspiera zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu, zwiększa odporność oraz przywraca równowagę i konwergencję. W pierwszej kolejności należy wprowadzić reformy, które zwiększają wydajność, usprawniają otoczenie instytucjonalne i biznesowe, ułatwiają inwestowanie, wspierają tworzenie dobrej jakości miejsc pracy oraz zmniejszają nierówności. Komisja wzywa państwa członkowskie do przyspieszenia działań na rzecz dokończenia budowy jednolitego rynku, zwłaszcza w sektorze usług. Państwa członkowskie, w których występuje deficyt obrotów bieżących lub wysokie zadłużenie zewnętrzne, powinny zwiększać wydajność, natomiast państwa członkowskie, które posiadają duże nadwyżki na rachunku obrotów bieżących, powinny wspierać wzrost płac oraz stymulować inwestycje i popyt wewnętrzny.

Komisja opowiada się za realizacją reform, które wspierają równość szans i dostęp do zatrudnienia, uczciwe warunki pracy, ochronę socjalną oraz włączenie społeczne. Wzywa też państwa członkowskie strefy euro do zmniejszania opodatkowania pracy, zwłaszcza w przypadku osób o niskich dochodach i drugich żywicieli rodziny.

W zaleceniu zawarto apel o dalsze działania na rzecz dokończenia budowy unii bankowej, w odniesieniu do zmniejszania ryzyka i podziału ryzyka, w tym o ustanowienie europejskiego systemu gwarantowania depozytów i uruchomienie wspólnego mechanizmu ochronnego w ramach jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Należy też wzmocnić europejskie ramy nadzoru instytucji finansowych, aby zapobiec akumulacji ryzyka. Powinno się też przyspieszyć ograniczanie poziomu kredytów zagrożonych oraz kontynuować integrację i rozwój unijnych rynków kapitałowych, aby ułatwić dostęp do finansowania, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

Komisja zaleca też szybki postęp w dokończeniu budowy unii gospodarczej i walutowej przy pełnym poszanowaniu rynku wewnętrznego Unii oraz z zachowaniem otwartości i przejrzystości w stosunku do państw członkowskich spoza strefy euro.

Opinie dotyczące projektów planów budżetowych państw strefy euro

Komisja zakończyła również ocenę dotyczącą zgodności projektów planów budżetowych państw członkowskich strefy euro na rok 2018 z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu. Przyjęła 18 opinii – dla wszystkich państw członkowskich strefy euro z wyjątkiem Grecji.

W odniesieniu do szesnastu państw objętych funkcją zapobiegawczą paktu stabilności i wzrostu:

Projekty planów budżetowych sześciu państw (Finlandia, Holandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa i Niemcy) uznano za zgodne z wymogami paktu stabilności i wzrostu na 2018 r.

W przypadku pięciu państw (Cypr, Estonia, Irlandia, Malta i Słowacja) stwierdzono, że projekty planów budżetowych są zasadniczo zgodne z wymogami paktu stabilności i wzrostu na 2018 r. Realizacja planów tych państw może doprowadzić do pewnego odchylenia od średniookresowego celu budżetowego lub od prowadzącej do niego ścieżki dostosowania.

W przypadku pięciu państw (Austria, Belgia, Portugalia, Słowenia i Włochy) istnieje ryzyko niezgodności projektów planów budżetowych z wymogami paktu stabilności i wzrostu na 2018 r. Realizacja projektów planów budżetowych tych państw członkowskich może doprowadzić do znacznego odchylenia w stosunku do ścieżek dostosowania prowadzących do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego. W przypadku Belgii i Włoch prognozuje się również niezgodność z wartością odniesienia dotyczącą redukcji długu.

W przypadku Włoch powodem do niepokoju jest utrzymujący się wysoki poziom długu publicznego. W piśmie do włoskich władz wiceprzewodniczący Valdis Dombrovskis i komisarz Pierre Moscovici poinformowali, że wiosną 2018 r. Komisja zamierza dokonać ponownej oceny zgodności Włoch z wartością odniesienia dotyczącą redukcji długu.

W odniesieniu do dwóch państw w dalszym ciągu objętych funkcją naprawczą paktu stabilności i wzrostu (tj. procedurą nadmiernego deficytu):

W przypadku Francji, która od 2018 r. może zostać objęta częścią zapobiegawczą paktu, jeżeli osiągnie w terminie trwałą korektę nadmiernego deficytu, stwierdzono, że projekt planu budżetowego jest obarczony ryzykiem niezgodności z wymogami paktu stabilności i wzrostu na 2018 r., ponieważ w prognozie gospodarczej Komisji z jesieni 2017 r. przewiduje się znaczne odchylenie od wymaganej ścieżki dostosowania prowadzącej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego oraz niezgodność z wartością odniesienia dotyczącą redukcji długu w 2018 r.

W przypadku Hiszpanii stwierdzono, że projekt planu budżetowego jest zasadniczo zgodny z wymogami paktu stabilności i wzrostu na 2018 r., gdyż w prognozie gospodarczej Komisji z jesieni 2017 r. przewiduje się, że deficyt nominalny w 2018 r. będzie nieco niższy od określonej w Traktacie wartości referencyjnej wynoszącej 3 proc. PKB, choć jednocześnie przewiduje się, że Hiszpania nie osiągnie celu w zakresie deficytu nominalnego, a wysiłek fiskalny będzie znacznie niższy od zalecanego.

Komisja podjęła też pewne działania w ramach paktu stabilności i wzrostu:

WIELKA BRYTANIA

Komisja zaleca zamknięcie procedury nadmiernego deficytu w przypadku Wielkiej Brytanii. Prognoza Komisji potwierdza terminowy i trwały charakter korekty nadmiernego deficytu, jaką Wielka Brytania przeprowadziła w roku budżetowym 2016–2017.

RUMUNIA

W przypadku Rumunii Komisja stwierdziła, że nie podjęto skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z czerwca, dlatego proponuje przyjęcie przez Radę zmienionego zalecenia dla Rumunii dotyczącego korekty znacznego odchylenia od ścieżki dostosowania prowadzącej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego. W czerwcu 2017 r. w ramach procedury znacznego odchylenia Rada wydała zalecenie dla Rumunii dotyczące rocznej korekty strukturalnej w wysokości 0,5 proc. PKB. Uwzględniając rozwój sytuacji od tamtej pory oraz brak skutecznych działań ze strony Rumunii mających na celu korektę jej znacznego odchylenia, Komisja proponuje teraz zmienione zalecenie dotyczące rocznej korekty strukturalnej w wysokości co najmniej 0,8 proc. PKB w 2018 r.

Co dalej?

Komisja zaprasza Radę do omówienia prezentowanego pakietu i przyjęcia zaproponowanych dziś wytycznych oraz oczekuje na owocną debatę z Parlamentem Europejskim na temat priorytetów politycznych dla UE i strefy euro.

Dodatkowe informacje

• Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2018 r.
• Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania na 2018 r.
• Zalecenie dla strefy euro na 2018 r.
• Projekt wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu na 2018 r.
• Wniosek w sprawie zmiany wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia
• Komunikat w sprawie projektów planów budżetowych strefy euro
• Wiceprzewodniczący Valdis Dombrovskis na Twitterze: @VDombrovskis
• Komisarz Pierre Moscovici na Twitterze: @pierremoscovici
• DG ECFIN na Twitterze: @ecfin