Ćwiczenia kontrterrorystów w Bydgoszczy

Jedną z konsekwencji, trwającej już ponad 1000 dni, wojny w Ukrainie jest utrata przez tamtejszy organ nadzorujący kontroli nad setkami źródeł radioaktywnych. Potencjalnie mogą one posłużyć do ataku hybrydowego m.in. na terytorium Polski – dokonanego przez grupę finansowaną lub inspirowaną przez władze wrogiego państwa. Inny rozpatrywany scenariusz to kradzież materiałów radioaktywnych w kraju np. podczas transportu. 

Takie sytuacje były przedmiotem ćwiczeń symulacyjnych w Bydgoszczy 2-5 grudnia. Organizatorami byli Komisja Europejska (Dyrekcja Generalna do spraw Migracji i Spraw Wewnętrznych Komisji Europejskiej) oraz Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Jądrowego Stanów Zjednoczonych we współpracy z polską policją oraz Zakładem Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych. W ćwiczeniach uczestniczyło około 50 osób z czterech państw członkowskich Unii Europejskiej (Polski, Czech, Słowacji i Węgier) oraz Ukrainy. Współpraca instytucji została zidentyfikowana jako jedno z działań priorytetowych w Planie działania na rzecz zwiększania gotowości na wypadek chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych zagrożeń dla bezpieczeństwa z 2017.

Pokaz zdolności oddziałów antyterrorystycznych polskiej policji odbył się 4 grudnia na terenach Polany Różopole w Bydgoszczy. – Do tej pory w Polsce nie odnotowaliśmy próby kradzieży transportowanych materiałów radioaktywnych. Jednak trwająca wojna w Ukrainie zmusza nas do brania pod uwagę takich scenariuszy. Niestety, to nie film ale realia, na jakie musimy się przygotować – mówiła Ewa Modzelewska z Przedstawicielstwa KE w Polsce. Przypomniała, że czynniki promieniotwórcze znajdują się m.in. w aparaturze medycznej w zniszczonych szpitalach i mogą posłużyć do budowy tzw. brudnej bomby.

Kontekst

Ćwiczenia są częścią ogólnych działań Komisji Europejskiej w zakresie zwalczania zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiologicznych i nuklearnych (CBRN) oraz materiałów wybuchowych. 

Po dwóch warsztatach zorganizowanych w Brukseli (2018, 2022), współpracujące instytucje postanowiły organizować regionalne ćwiczenia symulacyjne, które pozwoliłby na zaproszenie większej liczby osób z każdego z krajów uczestniczących. Pierwsze ćwiczenia tego rodzaju miały miejsce w 2023 roku, w Jassach (Rumunia) i koncentrowały się na bezpieczeństwie źródeł promieniotwórczych w placówkach medycznych. Ćwiczenia w Bydgoszczy skupiły się na bezpieczeństwie w czasie transportu.

Brudna bomba to połączenie konwencyjnego materiału wybuchowego i materiału radioaktywnego. Detonacja skutkowałaby skażeniem. Taki atak nie musiałby – przynajmniej początkowo – skutkować dużą liczbą ofiar. Miałby on jednak znaczny efekt psychologiczny związany z dotarciem terrorystów do materiałów radioaktywnych i wykorzystaniem ich do ataku. Ponadto dekontaminacja skażonej przestrzeni zajęłaby bardzo czasu i byłaby bardzo kosztowna.