
O ile w niektórych przypadkach nie da się uniknąć uszczuplenia wpływów podatkowych, zdecydowane reakcje i ukierunkowane działania polityczne mogą mieć duży wpływ na sytuację, szczególnie w zakresie nieprzestrzegania przepisów.
Utracone dochody z podatku VAT bardzo negatywnie wpływają na wydatki publiczne na dobra i usługi publiczne, takie jak szkoły, szpitale i transport, z których wszyscy korzystamy. Brakujący VAT może również mieć korzystny wpływ w obecnej sytuacji, kiedy państwa członkowskie starają się pokryć dług powstały podczas początkowego okresu odbudowy po pandemii COVID-19 lub zwiększyć swoje ambicje w zakresie finansowania działań związanych ze zmianą klimatu.
Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, stwierdził: - Pomimo pozytywnej tendencji odnotowanej w ostatnich latach luka w podatku VAT pozostaje poważnym problemem – zwłaszcza w obliczu ogromnych potrzeb inwestycyjnych, którym państwa członkowskie będą musiały sprostać w nadchodzących latach. Tegoroczne dane liczbowe odpowiadają stracie ponad 4 000 euro na sekundę! Takie straty są dla budżetów krajowych nie do przyjęcia i oznaczają, że pokrycie tego niedoboru z innych podatków w celu opłacenia niezbędnych usług użyteczności publicznej spocznie na barkach zwykłych obywateli i przedsiębiorstw. Musimy podjąć wspólne wysiłki w celu zwalczania oszustw związanych z VAT, gdyż te poważne przestępstwa oznaczają ubytki w portfelach konsumentów, osłabiają nasze systemy opieki społecznej i zubażają budżety krajowe.
W efekcie nieustających starań na rzecz poprawy sytuacji, podejmowanych zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym, w 2019 r. utrzymywała się raczej pozytywna tendencja, a ogólna luka w podatku VAT w państwach członkowskich UE zmniejszyła się o około 7 mld euro w porównaniu z rokiem poprzednim. UE podjęła już znaczące działania w celu usprawnienia poboru VAT (zob. Pytania i odpowiedzi). Ponadto Komisja Europejska w dalszym ciągu wspiera państwa członkowskie w lepszym współdziałaniu w sieci „Eurofisc” składającej się z urzędników krajowych z 27 państw członkowskich oraz Norwegii. Od 2019 r. członkowie sieci aktywnie korzystają z finansowanego przez UE narzędzia do analizy sieci transakcji (TNA), aby szybko wymieniać się danymi dotyczącymi VAT i wspólnie je przetwarzać. Umożliwia im to automatyczne wykrywanie transgranicznych oszustw związanych z VAT na o wiele wcześniejszym etapie. W 2022 r. Komisja przedstawi również wnioski ustawodawcze mające na celu dalszą modernizację systemu VAT, w tym wzmocnienie sieci „Eurofisc”.
Główne wyniki w 2019 r.
W ujęciu nominalnym, w 2019 r. wartość ogólnej luki podatku w VAT w UE zmniejszyła się o prawie 6,6 mld euro do kwoty 134 mld euro, co stanowi wyraźną poprawę w stosunku do spadku w poprzednim roku wynoszącego 4,6 mld euro. Mimo że ogólna luka w podatku VAT zmniejszała się w latach 2015-2019, całkowity wpływ pandemii COVID-19 na popyt konsumpcyjny, a co za tym idzie, również dochody z VAT w 2020 r. pozostaje nieznany.
W 2019 r. najwyższą krajową lukę w podatku VAT odnotowano w Rumunii – w 2019 r. brakowało tam 34,9 proc. dochodów z tytułu VAT, a następnie w Grecji (25,8 proc.) i na Malcie (23,5 proc.). Najmniejsze luki wystąpiły w Chorwacji (1,0 proc.), Szwecji (1,4 proc.) i na Cyprze (2,7 proc.). W wartościach bezwzględnych największe luki w podatku VAT odnotowano we Włoszech (30,1 mld euro) i w Niemczech (23,4 mld euro).
Państwo członkowskie | Luka w podatku VAT w proc. | Luka w podatku VAT (w mln euro) | Państwo członkowskie | Luka w podatku VAT | Luka w podatku VAT (w mln euro) |
Belgia | 12,3% | 4,444 | Litwa | 21,4% | 1,048 |
Bułgaria | 8,3% | 508 | Luksemburg | 6,6% | 267 |
Czechy | 14,3% | 2,835 | Węgry | 9,6% | 1 483 |
Dania | 8,6% | 2 778 | Malta | 23,5% | 287 |
Niemcy | 8,8 % | 23 443 | Holandia | 4,4% | 2 660 |
Estonia | 4,5% | 116 | Austria | 8,7 % | 2 895 |
Irlandia | 10,1% | 1 721 | Polska | 11,3% | 5 379 |
Grecja | 25,8% | 5 350 | Portugalia | 7,9% | 1 609 |
Hiszpania | 6,9% | 5 840 | Rumunia | 34,9% | 7 411 |
Francja | 7,4% | 13 858 | Słowenia | 7,1% | 298 |
Chorwacja | 1,0% | 77 | Słowacja | 16,1% | 1 313 |
Włochy | 21,3% | 30 106 | Finlandia | 2,9% | 646 |
Cypr | 2,7% | 54 | Szwecja | 1,4% | 597 |
Łotwa | 8,3% | 237 | Wielka Brytania | 8,9% | 17 176 |
W większości państw członkowskich, bezwzględna roczna zmiana luki w podatku VAT wyniosła mniej niż 2 punkty procentowe. Ogółem luka w podatku VAT zmniejszyła się w 18 państwach członkowskich. Oprócz Chorwacji i Cypru, największy spadek luki w podatku VAT odnotowano w Grecji, na Litwie, w Bułgarii i na Słowacji (między -3,2 a -2,2 punktu procentowego w tych czterech krajach). Szwecja, Finlandia i Estonia odniosły sukces z innej perspektywy: organom skarbowym w tych krajach udało się ograniczyć utratę dochodów z podatku VAT do wartości mniej niż 5 proc. należnego podatku VAT. Największy wzrost luki w podatku VAT odnotowano na Malcie (+5,4 punktu procentowego), w Słowenii (+ 3 punkty procentowe) oraz Rumunii (+2,3 punktu procentowego).
Kontekst
Luka w podatku VAT ma znaczenie zarówno dla UE, jak i dla państw członkowskich, ponieważ podatek VAT stanowi istotny wkład zarówno w budżet UE, jak i budżety krajowe. W badaniu zastosowano metodę „top-down” po stronie konsumpcji, w której do oszacowania luki w podatku VAT wykorzystuje się dane z zakresu rachunków narodowych. Lukę w podatku VAT oblicza się jako różnicę między należnym VAT a faktycznymi dochodami z VAT i jako taka przedstawia ona utracone dochody z VAT w porównaniu z teoretycznym naliczeniem VAT.
Dodatkowe informacje
- Pytania i odpowiedzi
- Nota informacyjna
- Pełne sprawozdanie zawierające szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych państw członkowskich
- Plan działania Komisji na rzecz sprawiedliwego i prostego opodatkowania wspierającego odbudowę gospodarczą
- Propozycje Komisji w zakresie gruntownej reformy unijnego systemu VAT
Informacje szczegółowe
- Data publikacji
- 2 grudnia 2021
- Autor
- Przedstawicielstwo w Polsce